Đôi dòng tưởng niệm

 Nguyễn Anh Khiêm

Cận ngày giỗ Trần Phong Giao, xin ghi đôi dòng tưởng niệm người làm báo văn học giỏi nhất, có công thầm lặng quảng bá văn học miền Nam qua tạp chí VĂN nổi tiếng một thời.

"...Trên đường đến trường thời gian 77,78... mỗi sáng xuống dốc cầu Kiệu tôi đều thấy anh Trần Phong Giao lom khom bưng hủ tiếu cho khách, bà vợ tần tảo của anh kê mấy cái bàn nhựa trên vỉa hè bán quà sáng, anh thì lầm lỳ tự nhiên bưng tô rửa bát, có vẻ chu toàn bổn phận như lúc còn làm thư ký toà soạn báo Văn. Buổi chiều tôi ghé chơi thì thấy anh chăm chút ngồi lựa hột cỏ và cát sạn trong gạo, tập trung cao độ, kỹ càng như lúc chọn…thơ cho báo Văn. Có khi đó là trò giải trí thảm hại giết thì giờ cho một quãng đời thừa trống trải. Nhớ lại, một bữa anh chạy xe đạp vào xóm Cô Giang kiếm tôi, cho tôi xem qua cuốn thơ mỏng của Cao Tần in bên Mỹ. Anh bảo:
- Cậu đọc qua, thử đoán Cao Tần là ai.
Tôi đọc vài ba bài đầu, nói với anh:
- Lê Tất Điều phải không anh?
Anh nói trống không:
- Đoán khá lắm.
Tôi nói với anh kiểu hài hước làm người ta cười mà rưng rưng cảm động chẳng ai qua nổi Lê Tất Điều. Tôi kể với anh tôi đã khóc khi đọc chuyện ngắn “Anh Em” của Lê Tất Điều. Mai kia phải đem vào sách giáo khoa làm điển hình cho nghệ thuật tả tình huynh đệ cao đẹp lay động lòng người. Trần Phong Giao nhắc tới Đặng Tiến với lòng ưu ái, anh bảo Đặng Tiến phê bình thơ miền Bắc rằng mấy chục năm sa mạc thơ nên bị đám văn nghệ ngoài đó ghét dữ. Nếu anh còn sống đến nay thì biết Đặng Tiến dường như không quan niệm như vậy nữa. Anh nghĩ trúng ý tôi là văn xuôi Thanh Tâm Tuyền hay hơn thơ của ổng nhưng bảo “nó” làm biếng viết ghê lắm, thúc hối mãi mới có bài.
Một bữa tôi ghé anh chơi gặp nhà văn Võ Hồng vừa ở Nha Trang vào. Anh đọc cho chúng tôi nghe bài thơ ngạo đời rất thú vị của cụ Toan Ánh:

Trường Chay
Ớt chẳng, gừng không, vị vẫn cay,
Nhờ ơn trời đất được trường chay.
Rau đay, rau muống quên thời thế,
Khoai ngứa, khoai lang lấp tháng ngày.
Quen thói dạ dày chê cá thịt,
Đói lòng thân xác sợ mưa mây.
Tòa sen đức Phật cười khen giỏi,
Ngày trước tao tu cũng giống mày.


Trần Phong Giao lâm bệnh, mổ ở bệnh viện 115, tôi vào thăm anh, thấy anh gầy gò nằm thiêm thiếp trên nệm trắng, cô Phong Lan, con gái cưng của ông bà đang chăm sóc, nhìn tôi rưng rưng. Lúc anh về nhà, tôi ghé thăm, mang theo tờ tạp chí hải ngoại có bài ông Trần Thiện Đạo viết khen ngợi công lao anh, anh đọc hững hờ vẻ như không thiết gì chuyện đời nữa khiến tôi nhớ tới nhân vật ông bác của Võ Phiến trong một truyện ngắn, đọc rồi không quên. Tôi nói ông Thanh Tâm Tuyền gửi lời thăm anh trong thư vừa viết cho tôi, anh nói thế à lạnh nhạt. Chị Phong Giao nói:
- Chú Khiêm có công mang tới, ông đọc qua loa vậy? Anh chỉ cười cười không nói gì.
Ông bà dọn về quận 6 ở với cô Phong Lan, xa quá nên tôi ít ghé thăm. Chẳng mấy lâu sau, con trai anh, Phong Nhã, gọi phone báo tin anh mất. Tôi không ngạc nhiên vì biết bệnh anh nan y nhưng vẫn bất ngờ vì thấy anh có vẻ ổn nên tin ít ra cũng được vài năm. Tôi chạy qua quận 6 lúc chưa tẩm liệm, tôi xót lòng không cầm được nước mắt thấy một gương mặt đàn ông tóp teo lạ hoắt cùng một thân thể khô quắt cứng đơ, hoàn toàn không dấu tích gì của Trần Phong Giao ngày trước. Đời người đoạn kết ai cũng thảm thiết vậy sao?

N.A.K.


http://www.daihocsuphamsaigon.org/index.php/van/85-nguyenanhkhiem/187-kyucsosai?showall=1

________________________________

 

TRẦN PHONG GIAO NHÀ VĂN BẤT TÚC NHÀ BÁO HỮU DƯ

Trần Phong Giao là bút hiệu của người tên Trần Đình Tĩnh sinh năm 1930 tại Nam Đinh và là một trong hai đệ tử ruột của nhà văn Nguyễn Mạnh Côn đó là Duyên Anh và Trần Phong Giao.Thời còn sống Duyên Anh thường gọi nhạo Trần Phong Giaolà ông ‘’bao chỉ xanh’’ ông ‘’phu gạo’’ vì cái tường mạo to lớn dềnh dàngTheo nhà văn Văn Quang thì Trần Phong Giao tốt nghiệp khóa 4 trường sĩ quan trừ bị Thủ Đức khóa này ra trường năm 1954 và ra trường Trần Phong Giao đã đào ngũ ở lai Hà nội vì ‘’ tưởng bở sao đó’’nhưng ít lậu vỡ mộng vôi vàng di cư vào Nam

Di cư vào Nam Trần Phong Giao được ông thầy Nguyễn Mạnh Côn giời thiệu với Văn Bút Viêt Nam nhận phụ trách tòa soạn tờ nội san Tin Sách của Trung Tâm Văn Bút Việt Nam.Chính thời gian này Trần Phong Giao cho xuât bản hai tập truyện ngắn Ngồi Lại Bên Cầu và Nửa Đêm Thưc Giac.Với lối viêt văn ảnh hưởng nặng nề phong cách Tư Lưc Văn Đoàn nên hai tập truyện ngắn này của Trần Phong Giao xuất bản không gây đươc tiếng vang nào cả thành ra Trần Phong Giao phải xoay qua xoay qua lãnh vực dịch thuật

Năm 1964 nhờ sư đề bạt của Nguyễn Mạnh Côn Trần Phong Giao đươc ông chủ nhà in Nguyễn Đình Vương lúc nhà in thiếu việc làm phải xuất bản tạp chí Văn cho có công việc làm ăn nên ông Nguyễn Đình Vương trao cho Trần Phong Giao làm thư ký tòa soạn tạp chí Văn xuât bản mỗi tháng 2 kỳ với mục đích giúp nhà in Nguyễn Đình Vượng có việc làm và có thu nhập

Với tạp chí Văn Trần Phong Giao có hai bút hiêu viêt báo đó là Thư Trung va Mõ Làng Văn .Với các bút danh này Trần Phong Giao khá nổi’’đình đám’’ nhưng tới giữa năm 1972 Trần Phong Giao viêt về hai câu thơ mô tả nhân cách ngươi xứ Huế của cổ nhân’’Sơn bât cao thủy bât thâm .Nam đa trá nữ đa dâm’’ đã khiến mây nhà văn nữ xứ Huế’’tác dăng’’ nổi giận làm khó chủ nhiệm tạp chí Văn Nguyễn Đinh Vương khiến ‘’già’’ Vương phải cho Trần Phong Giao nghỉ việc dùng Nguyễn Xuân Hoàng thay thế Bị ‘’văng’’ ra khỏi tờ Văn Trần Phong Giao xuât bản tờ Chính Văn nhưng chỉ được một số phải ngưng vì không có độc giả nên đành làm nhà xuất bản Giao Điểm sống qua ngày

Sau ngày 30 tháng tư 75 Trần Phong Giao không bị bắt đi cải tạo nên mon men làm nhà văn’’30’’ tuy nhiên lâu lâu có nhà văn nhà thơ cũ nào qua đời như Quách Tấn chẳng hạn thì nhà báo’’chầu’’Trần Phong Giao mới có một bài do đó thiên hạ nên xỏ xiên gọi Trần Phong Giao là nhà báo’’ kên kên’’

Cuối thế kỷ hai mươi Trần Phong Giao phụ vơ bán chuối ở Chơ Tân Đinh và lâu lâu dịch sách tiếng Pháp ‘’ chui’’ cho mấy tay ‘’đầu nậu ‘’ sách.Sau cái năm Trần Phong Giao bị cháy căn nhà ở gần cầu Kiệu hàng xóm ca sĩ Duy TrácTrần Phong Giao bán nhà đi ở nhơ nhà con gái ở đương Hai Bà Trưng Trẩn Phong Giao có vẻ buồn.Tuy nhiên tới cuối đời khi Trần Phong Giao bị ung thư đai tràng con gái khá có nhà ở Binh Phú thì ông có vẻ vui với chuyện làm tự điển tiểu truyện về các tác giả Viêt Nam

Vì bệnh ung thư đai tràng Trần Phong Giao qua đời ngày 12 tháng 4 năm 2005

Trần Phong Giao khi qua đời đã đươc Trần Hoài Thư làm lễ tưởng niệm và ghi công tờ Văn đã tạo được một thế hệ nhà văn nhà thơ trẻ trong đó có Trần Hoài Thư Mường Mán Hồ Minh Dũng.Cùng với Trần Hoài Thư Nguyễn Xuân Hoàng và Du Tử Lê cũng viêt bài tưởng nhớ Trần Phong Giao

Tổng kết sự nghiệp của Trần Phong Giao có thể kêt luận Trần Phong Giao là nhà văn bât túc nhưng nhà báo hữu dư.

HỒ NAM


http://www.vantholacviet.org