Đọc lại thư Kiệt Tấn gởi Võ Kỳ Điền, 35 năm trước
"Em điên xỏa tóc" bây giờ ra sao?
Bagnolet, 2 tháng 10 1985
Võ Kỳ Điền, bạn mến,
“Xin ngài chớ quá nhọc tâm mà bần tăng thêm tổn đức!”. Đó là lới của hòa thượng nói với Điệp khi chàng lên chùa thăm Lan lúc nàng hấp hối trong bộ dĩa “Hoa Rơi Cửa Phật” với Tám Thưa, Năm Nghĩa và cô Tư Sạn hát, hồi nhỏ tôi nghe còn nhớ tới bây giờ. Đọc xong thư bạn, tôi sực nhớ ngang tới câu đó, và cũng muốn nói với bạn như vậy.
Chẳng những tổn đức mà e còn đắc tội với văn học sử nếu khi không bạn dẹp vụ in sách và bỏ viết ngang xương “Vườn hoang trinh nữ xếp đôi lá rầu!”... Còn sợ một nỗi bạn thừa thắng xông lên bỏ ăn bỏ uống luôn, tôi lại càng thêm đắc tội với bà xã... của bạn. Việc gì thủng thỉnh mà tính, ông đạo đừng có nóng nảy. Tánh tôi vốn sợ nghiêm chỉnh – ít ra là sự nghiêm chỉnh kinh niên – nên nghe bạn khen quá tôi ngó vô kiếng thấy tôi, tôi cũng giựt mình. Từ ngày ra khỏi nhà thương điên tự nhiên tôi nghĩ ngày nào mà mình không nhăn răng cười một phát là ngày đó mình mới chỉ sống có một nửa. Bởi vậy ngày nào mà tôi chưa cười là trong bụng cứ hồi hộp như người thiếu bổn phận.
Bạn thành thật với tôi thì tôi cũng xin thành thật hâm mộ tài bạn viết – từ đã nhiều lần nói với Hồ Trường An như vậy, có điều tôi làm biếng viết lên chăng? Bã xã tôi cũng ái mộ bạn lắm. Kể chuyện phía “răng đen mã tấu” mà viết được như bạn tôi xin dở nón chào thua. Tôi xin đạo đạt ý kiến khác với bạn là tôi thích truyện Võ Kỳ Điền hơn truyện của cô X.. Cũng như có người thích truyện của cô X và Võ Kỳ Điền hơn truyện của Kiệt Tấn (như BTH chẳng hạn). Đó là lẽ thường và tự nhiên hết sức. Có gì đâu mà phải “ngậm ngùi”?
Nói thật với bạn là tòa soạn nào nhận được truyện của Võ Kỳ Điền là mừng húm, cho đăng liền. Còn nhận được truyện của Kiệt Tấn – nhất là truyện tình – là xem xong “nàng” khẻ thở dài rồi giấu biệt. Kỳ rồi sau Em Điên Xỏa Tóc đã bị bà Nguyên Hương tỉa tóc sơ sơ, còn ông Nguyễn Mộng Giác thì xởn luôn một lọn. Để an ủi, ông Giác hứa VHNT số tháng 10-85 sẽ cho đi ”Chú Tiểu Bìm Bịp” Có lẽ chú tiểu đầu đã cạo láng te, có rút kéo ra cũng đành tra vào vỏ, ông Giác chịu thua. Bạn xúi tôi sáng tác mạnh, e rồi khi xem tiếp những bài về sau của Kiệt Tấn bạn sẽ lại chắt lưỡi ngậm ngùi: “Ối chao! thiếu chút nữa ta đã trao duyên lầm tướng cướp!”. Như cô Tuyết chảng hạn.
Tuy nhiên lời khen thưởng của bạn có tác dụng tâm lý thiệt bất ngờ: bã xã tôi đâm ra có cảm tình với.. tôi thiệt rõ rệt. Sau bữa được thư bạn, bà nấu cho tôi một nồi mắm kho đặc biệt và vặn nhạc vọng cổ cho tôi nghe. Khi nào bạn có qua Tây chơi, bã xã tôi sẽ cho bạn thưởng thức món bún nước lèo Bạc Liêu, nơi tôi sanh đẻ -bạn dân Xài Ca Nã? Qua tiếng vọng gần xa của Em Điên Xỏa Tóc tôi có cảm tưởng thân hữu bị những ý nghĩ của tên khật khùng”mà” con mắt, thành ra quên mất câu chuyện kể trong đó. Cho tới bây giờ từ phía độc giả, nam cũng như nữ, chưa nghe ai chép miệng bùi ngùi như bã xã tôi, sau khi đọc xong truyện: “Thiệt tội nghiệp Em Điên biết chừng nào! Bây giờ cô đó ra sao hả anh?” Nhiều bữa ngôi trên đồi cỏ sau nhà, mùa hè đã hết, buổi chiều đã hết, tôi cũng tự hỏi y chang như vậy và không khỏi ngùi thương.
Nếu Em Điên khiến bạn không dám viết nữa thì bạn hãy vì tôi mà cầm bút trở lại cho bà con ta và bà xã tôi mừng. Viết về những đề tài ngộ nghĩnh khác mà bạn thích, chẳng hạn...
Bần tăng xin bái bút. Thân mến
Kiệt Tấn
Kiệt Tấn đọc "Kẻ đưa đường" ra sao?
Paris 11 Sáu 1986
Hiền hữu Kỳ Điền thân mến,
Hôm nay tình cờ được nằm nhà nên thừa cơ viết thư cho hiền hữu. Tình cờ vì bởi đảng cộng sản và xã hội xúi nhau đình công chuyên chở, chẳng có métro chẳng có xe buýt nên tôi cũng chẳng thèm làm một màn bộ đội làm gì cho mệt xác.
........
Tuy nhiên, nói phớt qua X... là để đi tới không khí Võ Kỳ Điền. Khi bọn ngợm mó tay lên miền Nam, tôi đã dậm cẳng kêu trời: -thôi rồi, trời đã hại Sa Vệ! Trong trí tôi, nếp sống hồn nhiên, tình thân mật, lời ăn tiếng nói thật thà chất phác, một cách sống nào đó như bạn đã sống, như tôi đã sống... đang bị tuyệt chủng. Đọc Võ Kỳ Điền, lại thấy quả có y chang như vậy và càng thêm tiếc thương. Những cách nói, những cách cư xử của nhân vật Võ Kỳ Điền nghe qua, ngó vô tưởng như vặn lại hồi ký trong đầu hay dở lại quyển lưu bút ở trường học, hồi còn bận quần xà lỏn đi cẳng không. Đọc xong bước ra đường tưởng chừng gặp lại ở góc phố chú Năm Hớt Tóc hay ông Bảy Thợ Rèn. Cách nói như nghe câu vọng cổ hay điệu xàng xê, hồi tôi đi coi hát cọp hồi nhỏ. Giản dị, nhớ hoài, sướng ran! Võ Kỳ Điền đã đem tôi về Vĩnh Long và dắt tôi vô rạp hát coi cọp, nghe lại Paul Thuận xuống câu vọng cổ. Hay dắt tôi ra gốc cồng cho chú Ba Tui hớt tóc. Hay đưa tôi về Bạc Liêu coi chú Hai Ngầu đập sắt. Hoặc nghe chị Hai tôi bàn đề, đếm râu cọp trên hình vẽ, đánh con ốc xổ ra con chim én. Và còn nhiều nữa, nhiều lắm, nói làm sao hết. Văn của bạn thẳng và chân thành, không hoa hòe hoa sói. Kết cục có những bất ngờ.
.......
Hình như trên Văn Học sẽ có bài điểm sách Kẻ Đưa Đường, bạn nhớ đón coi. Phê bình không phải là nghề của chàng, nhứt là viết khen thì tôi lại càng vụng về lắm lắm. Kẻ Đưa Đường là tập truyện tôi thích -hay dở chung qui cũng là thích hay không thích mà thôi.
........
Tôi muốn nói thêm một không khí khác hẵn. Chẳng lẽ hơn 30 năm sống ở Bình Dương bạn chỉ biết có chuyện ngợm thôi sao? Chẳng lẽ chỉ có ngợm mới chọc đâm được bạn? Còn những người đẹp Bình Dương khác thì sao? Ở đâu rồi trong trái tim bạn?
.......
Khi viết bạn nhớ thêm phần “nhục giác” (sensualité) tai nghe, mắt thấy, mũi ngữi, tay sờ... cho nó đậm đà, như bã xã bạn bỏ bột ngọt vô nồi hủ tiếu vậy đó.
Nè hiền hữu không viết chuyện lã lướt về Bình Dương, để tôi viết về miệt đó là rán chịu đó nghe. Sẽ viết về trường Trịnh Hoài Đức và học trò nữ sanh áo trắng của thầy Phước Việt văn, Viết không chắc hay nhưng bảo đảm trật là cái chắc vì tôi chỉ thỉnh thoảng lên chơi, và lần nào cũng say mèm và đái bậy, trông gà quá cuốc.
......
“Ngồi đây đợi nắng Bình Dương,
Cơn say lãng đãng bụi hường lao xao”
Tôi viết khi ngồi đơi nắng trong sân nhà sau vườn Bà T...
“Vùi chôn trí nhớ đầu ghềnh,
hồn nhiên hạnh phúc lênh đênh cũng gần”
Đọc truyện tình của tôi, ông Nguyễn Mộng Giác phục... bã xã của tôi quá xá là phục, cứ ngon lành bấm bụng cho tôi phát ngôn bừa bãi! Và áp rún mấy em loạn cào cào.
Nếu hiền hữu chưa biết bí quyết, tôi xin mách nước. Tôi dọa: “Em không cho anh viết truyện tình là sẽ đắc tội với văn học sử!” Vốn là con thầy giáo, nghe tới văn học sử là bả sợ hồn vía lên mây, tưởng là chuyện nhớn (như cách mạng, như kiếu nước) nên bả bèn dạt qua một bên cho tôi mần văn nghệ. Bạn thử tung chưởng đó coi sao. Nếu không hiệu quả, bạn phải làm tới, dọa bà xã như sắp làm thiệt.
“Đèn Mộng Lệ An, ngọn xanh ngọn đỏ,
Em coi không rõ em tưởng đèn màu,
Rút gươm đâm họng máu trào,
Để em ở lại kiếm nơi nào hơn anh!
Cam đoan kết quả bảo đảm. Nếu không trời sẽ hại Sa Vệ và bạn chết... rán chịu! Còn tôi, bất quá cũng chỉ là một “Kẻ Đưa Đường” - và đã đưa lạc đường.
Mong đọc truyện mới và đề tài mới.
Thân mến,
Kiệt Tấn
TB:
- Khi tôi lập gia đình, bạn Kiệt Tấn có gởi thư chúc mừng:
"Phải chăng mình có nên ngờ, rằng người năm ngoái bây giờ là đây"
Chúc đôi vợ chồng son hưởng mùa xuân mới, dồi dào sinh lực và hạnh phúc lâu bền. Người xưa có nói:
"Trăm năm trong cõi người ta. Chữ tình cùng với chữ Viagra một giường".
Kiệt Tấn yêu và viết như thế nào?
Paris 19-01-1986
Võ Kỳ Điền bạn mến,
.......
Thư thả sẽ viết một chuyện tình miệt Bình Dương với một số nhân vật mà bạn đã có biết. Năm nào đó không rõ, tôi có lên trường Trịnh Hòai Đức dự lễ phát phần thưởng, khiến nhớ tuổi học trò, với những mối tình ngây ngất nửa vời. Bà xã tôi đọc thư bạn lấy làm cảm kích lắm vì cảm giác của bạn y hịch như nàng khi đọc xong “Đêm Cỏ Tuyết”: ngùi ngùi thương xót. Bạn hỏi tôi tại sao “tài hoa” quá sức? Thiệt tình cái tài hoa đó là của những người con gái đã yêu tôi quá sức chân thành -còn tôi thì chỉ nhăng nhện. Tôi mang mặc cảm không biết yêu. Tôi không tài nào yêu các nàng cho bằng được tình các nàng yêu tôi -kể cả những nàng đã bỏ tôi đi lấy chồng. Có phải vì tôi “giỡn mặt ái tình”? Chắc vậy.
Đang giữa mùa đông nên tôi lại thèm viết một chuyện tình thời đi học ở Québec. “Người Em Xứ Tuyết” Yêu một thời bủn rủn. Tưởng đã chết được.. Ai dè còn sống nhăn. Tôi đang viết chuyện gì, đố bạn biết? Bạn chắc chắn không tài nào đoán ra đâu. Vì lẽ tôi đang viết chuyện Tề Thiên đi thỉnh kinh (!). Nghe qua chắc hồn vía lên mây, không biết nói chơi hay nói giỡn. Muốn biết chuyện sau thế nào, xin đón xem số báo tới.
Bần tăng xin bái bút. Thân chào chư đạo hữu,
Mến,
Kiệt Tấn
_____________________
Bagnolet 28 tháng Tư, 1986
Hiền hữu Kỳ Điền thân mến,
Chờ tập truyện của hiền hữu hoài không thấy nên có thư nầy hồi âm kẻo hiền hữu sốt ruột. “Bóng Nguyệt Lòng Sông” đã đọc, còn “Người Thầy Cũ” thì chưa. Quả nhiên đọc Bóng Nguyệt Lòng Sông thấy hiền hữu có chuyển hướng, về nhân vật cũng như cốt truyện, và có thêm chiều sâu cho cốt truyện. Tốt lắm. Nếu ai khác viết thì có thể gọi là hay, Võ Kỳ Điền viết thì có thể viết hay hơn. Lối trình bày gần với tường thuật, bằng phẳng, thiếu sôi nổi -hay là tác giả cố ý, cho phù hợp với nhân vật và bối cảnh?
Như hiền hữu đã thấy, cũng đồng thời một câu chuyện, dưới ngòi bút của mỗi tác giả thì lại khác nhau. Cái hay cái dở của mỗi người là ở chỗ đó chăng? Lấy tỉ dụ mấy bà già quê hương, hiền hữu chỉ muốn viết về một bà già độc nhứt, Hồ Trường An muốn để bà già tự thuật, tôi đưa ra một số hình ảnh để người đọc nhớ lại bà già quê hương nào đó chính mình dã gặp mà bồi hồi. Dĩ nhiên ba lối viết sẽ gây xúc động ở độc giả rất khác biệt nhau.
Hiền hữu đưa ra cái cảm xúc“bũn rũn” rất gần quan niệm của tôi về truyện ngắn. Tôi thường tưởng tượng độc giả là người nữ nên có quan niệm dâm ám như sau:” Khi viết truyện ngắn, tác giả rủ độc giả làm tình. Nếu cả hai đều đã đời, truyện ngắn thành công, nếu chỉ một bên đã đời, truyện ngắn thất bại, nếu chẳng có bên nào đã đời, truyện ngắn thảm bại. So với quan niệm đó thì một truyện ngắn thành công khó lắm thay!”. “Chú Tiểu Bìm Bịp”là một công án chớ không phải là một truyện ngắn.
Chừng nào ra sách hiền hữu nhớ gởi cho Cô Ba Bến Tre và phu quân một cuốn vì cặp nầy rất ái mộ văn bút của hiền hữu lắm. Bây giờ là mùa xuân, hiền hữu thử viết chuyện tình coi chơi....
........
Muốn tìm đề tài mới thì không gì bằng tìm hiểu những gì mình không (chưa) biết, hoặc không thích, hoặc chưa thử.
Chúc hiền hữu như ý,
Thân mến,
Kiệt Tấn
Phụ Chú của VKĐ:
trong thư KT có nhắc tới truyện ngắn”Người Thầy Cũ” tôi dự định sẽ viết nhưng mãi tới hơn chục năm sau tôi mới viết ra được với nhan đề “Thanh Tâm Tuyền, Tỉnh Bình Dương Với Tháng Ngày Dạy Học” (Toronto April 2 -2006)
______________________
Bagnolet 5 bốn 1987
Võ Kỳ Điền bạn mến,
Hôm trước, bặt hồi lâu không được thơ bạn, bã xã cằn nhằn tôi là chắc tại làm ”tám tàng” nên anh VKĐ giận rồi. Tôi lại phải làm tờ tự thú.
Giờ đây chắc bạn đang mê ly vì sách Mai Kim Ngọc ra rồi đó “Một Chút Riêng Tư”. Đọc toàn bộ ý bạn ra sao. Võ Phiến có mượn lời tôi khen MKN ở Tựa -còn ý riêng sẽ cho bạn biết sau. “Phù sa nước đục khó dòm, nhớ anh em khóc đỏ lòm con ngươi”. Tôi có nói với Võ Phiến là bây giờ kiếm được một người viết như MKN là đỏ con mắt. Đồng ý với bạn là MKN viết rất chi ly và rất Tây Phương.
......
Cái tánh tôi lại không hạp với cái vụ chẻ cây cổ thụ làm tăm xỉa răng nên ít khi trong truyện tôi có đối thoại vòng vo và rọi đèn pin nhìn lỗ mọt. Tôi mất kiên nhẫn rất mau, không phải khen hay chê đâu. Vấn đề là thích hay không thích. Vậy thôi.
......
Mùa hè nầy nhà Văn Nghệ sẽ cho in tập truyện đầu tay của mầm non Kiệt Tấn “Nụ Cười Tre Trúc”. Mầm non ngang tàng “như bạn nói” nên dính cái mùa pháp nạn dài dài... Khi nào bạn cầm cuốn sách trên tay mới hãy tin đó là thiệt, chớ nghe lời đồn nhảm.
Mỗi lần nghe bạn đòi bẻ bút là tôi lại đấm ngực”mea culpa!” Tôi định mớm ý thì bà xã la tôi “chớ nên làm tám tàng” . Thôi để bạn thư thả đọc các tác giả khác (ta, tây, tàu, nhựt, ban nha, ý, vv...) rồi vận nội công mà xuất chưởng. Cần nhứt là đừng có khớp. Điều tâm niệm (?) là muốn cho độc giả thưởng thức một truyện hay -đọc tới đâu vỗ đùi la lên tới đó “đã quá! đã quá!” chẳng hạn. Thì cũng như bạn đem cái “đã quá” đó tới cho người nữ lúc làm tình (tôi bị dâm ám!), bạn sẽ còn đã hơn thập bội. “Viết nhiều mà không ra gì thì viết làm chi”, bà xã tôi chịu bạn câu nói đó lắm. Xong bã lại nâng bi tôi một phát “đọc truyện của lang quân rồi thiếp không đủ can đảm đọc truyện người khác”. Nghe qua tôi lại lấy làm cảm khoái muốn té ngữa... xuất tinh! “Chưa lên yên ngựa đã nhào xuống ngay”, xin bà con thông cảm.
......
Nguyễn Mộng Giác có cho biết nhiều độc giả đọc xong “Năm Nay Đào Lại Nở” và “Em Vịt Vàng Nhỏ Của Tôi Ơi” đã sa lụy hai hàng. Tôi đang chờ đọc môt truyện nào đó về “vượt biển tấp cù lao” (bi thảm hơn nhiều) khiến tôi bấu lấy tim mình mà khóc. Lại cái bài hát “rún tôi đẹp lắm người ơi!” chăng? Không phải vậy, tôi nghĩ. Tôi muốn nói tới cái nghệ thuật viết. Còn chuyện sống thực, cái đau đớn câm lời, ôi thôi, làm sao nói hết. Đâu phải có nhiều người chết mới cảm động. Viết sao cho trái bom nguyên tử Hiroshima gõ lên lòng từ bi của con người thành lụy ứa mới là cái tài tình của bút pháp. Bạn không đồng ý? (với tám tàng. Bỏ đi Tám!)
Chắc bạn đã có nhăn mặt khi thấy lúc gần đây tôi cho người yêu Bến Đò và em sến Cẩm Hường vô lầu xanh Phụ Nữ Diễn Đàn. Chuyện tình Xứ Tuyết của tôi (sau Người Em Xóm Học) cũng sắp xuất hiện bên đó.. Nếu bạn thích ca dao thì đọc truyện”Bến Đò” cho vui. Còn truyện “Sáng Dậy Nghe Em Khóc” nghe Chử Bá Anh nói khi đọc xong có một nàng cow-gượt da vàng ở Tết Xát viết thơ cho tòa soạn đòi cạo đầu Kiệt Tấn bằng búa. Khi nào qua bên Mỹ chơi chắc phải nhờ tới bạn cho đàn em theo hộ vệ. Tuy nhiên tôi có mấy thế nhu đạo bẻ tay ác liệt lắm đối với mấy em, chịu chơi đừng có run.
“Thấy cô nho nhỏ tui muốn bỏ cái nghề đờn. Theo cô mần tùng giả quánh quờn cho cô coi.”
Nếu muốn tò mò đời tư của tôi hồi ở Québec thì nhớ đón coi “Yêu Em Xứ Tuyết” ắt rõ. Tuy nhiên nếu bạn yêu em Tuyết, có lẽ bạn sẽ yêu em Hường trong Sáng Dậy Nghe Em Khóc. Lai lạc quan quá trớn!
Ngoài ra, thoát vòng dâm ám của hồ ly và yêu nữ, tôi có viết “Vườn Chanh Miệt Biển” đăng hai đoạn ở Văn Học và trọn hết bên VN Tụ Do. Bạn coi thử. Nếu bạn thích hơn truyện em Hường ắt là có chầu đổ máu trước cửa chùa (hay trong động Bà Đại) với tác giả. “ Xin VKĐ tí huyết như tôi đã xin tí huyết của tráng sĩ Kinh Kha trong truyện “Bến Đò” .
Bạn thử viết về sự mất trí và những ám ảnh dính cứng hồi lúc vượt biên và hồi ở trại tỵ nạn xem sao. Viết về tỵ nạn mà vượt ra khỏi trại tỵ nạn để gặp gỡ cái chung chung muôn thuở của con người, nếu có viết tôi sẽ viết như vậy. Còn bạn thì xin... tùy nghi.
Thân mến,
Kiệt Tấn
______________________
Bagnolet 12 mai 1989,
Võ Kỳ Điền bạn mến,
Được thư bạn, dọc xong ngó vào kiếng thấy mũi mình sưng lên như cái mũi lân...
Viết về các bà thì cũng phải lắng nghe tiếng dội của các bà chớ. “Lớp Lớp Phù Sa” của tôi bị mắc nghẹn cũng vì ba cái vụ tình dục. Thầy Từ Mẫn kẹt là tu sĩ nên khi đọc tới cái màn trai gái đè nhau thở è ạch trong chòi đã phải kêu lên: Maria hởi! linh hồn con ớn lạnh. Nhưng rồi thầy cũng xâm mình thông qua cho Lớp Lớp Phù Sa xuất hiện mùa hè nầy. Bần tăng cũng mong lắm thay.
Thôi bạn hãy cố đẻ cho xong cái “Pulau Bidong Miền Đất Lạ” đi. Hay dở hạ hồi phân giải. Cũng như tôi đã hoàn tất Lớp Lớp Phù Sa, Xuân Thu in tập truyện và tùy bút “Nghe Mưa”. Tôi cũng không hài lòng, cũng như bạn không vừa ý vậy.
.......
Có giai thoại sau đây kể riêng bạn nghe thôi nha. Cách đây một tuần, tôi có hợp bạn Mai Thảo với Ngọc Dũng bên Mỹ sang, cùng Thái Tuấn, Lê Tài Điển, Nguyễn Cầm và Nguyễn Hưng Quốc nằm vùng tại Pháp. Rượu vào lời qua tiếng lại khiến cho kết cuộc Mai Thảo phải ngữa cổ lên trời khóc ba tiếng cười ba tiếng mà rằng:” Than ôi! Cung Tiến nó đã xấc rồi mà thằng Kiệt Tấn lại còn xấc hơn cả Cung Tiến!” Xấc? Cũng còn tùy kẻ đối thoại với mình chớ, phải không bạn?
.......
Kiệt Tấn đọc "Pulau Bidong miền đất lạ"
Bagnolet 21 - 4 -1992
Võ Kỳ Điền bạn mến,
Truyện ”Pulau Bidong Miền Đất Lạ” bạn viết thiệt lôi cuốn, hồi hộp, cảm động, vui buồn lẫn lộn. Xen lẫn đâu đó những suy ngẫm về cuộc đời và tình người rất thấm thía. Nó sẽ trở thành truyện cổ tích của một thời vượt biên. Nguyệt Ánh đã bỏ hết may vá để đọc truyện của bạn. Nguyệt Ánh đã nói truyện hay như vậy mà anh VKĐ cứ bi quan về giá trị của nó. Tôi tin rằng đó cũng là ý kiến chung của độc giả.
.......
Trên báo chí có đăng “bài tự bạch” của Dương Thu Hương gây ra xì -căn -đan, không biết bạn có theo dõi? Tôi thấy nàng đáng thương hơn đáng giận. Cộng Sản như Sẹt -Nô -Bin. Người trong cuộc bị nhiễm độc mà người chống lại cũng bị nhiễm độc. Nghĩ mà thương cho dân Miền Nam mình. Không biết họ có còn giữ được sự chơn chất. Đọc Pulau Bidong Miền Đất Lạ cũng thấy tiếc thay cây quế giửa rừng, để cho thằng Mán thằng Mường nó leo! Trong cuộc bể dâu vừa qua, có biết bao nhiêu cây quế?
.......
Thân mến,
Kiệt Tấn
Pulau Bidong Miền Đất Lạ
Võ Kỳ Điền
Chương 25
MỘT BÀI THƠ CHO BIDONG
Bidong sáng nay thức giấc thật sớm. Nắng chưa lên đảo đã rộn ràng. Trời mới vừa tờ mờ sáng là anh em chúng tôi đã sắp xếp thu gọn đâu vào đó, xong xuôi lục tục tay xách tay mang, ríu rít kéo nhau về phía cầu tàu. Hôm nay là ngày tôi rời đảo, cái ngày trọng đại mà người tỵ nạn Việt Nam nào cũng ước ao mong đợi. Như con chim bị nhốt chặt trong lồng sắp được đem đi thả, tôi nhìn khoảng trời cao biển rộng, cảm thấy như hai chưn sắp mọc cánh. Những vật dụng không cần thiết được bỏ lại bớt, tôi cầm cái xách tay nhỏ nhẹ thênh thênh, lòng đầy tràn niềm vui háo hức. Mùi muối biển mặn nồng lẫn trong không khí trong lành khiến tôi sảng khoái. Con đường cát trắng ven theo mé biển để ra cầu tàu, đẹp đẽ dễ thương hết sức. Mà đâu phải Bidong sáng nay, chỉ có con đường nầy dễ thương. Bidong còn có những núi đá chênh vênh hùng vĩ, những rừng cây cao san sát, những tàn dừa xanh mát, những nhánh bàng gie như chiếc dù, những dãy lều chen chúc, những đợt sóng nhấp nhô, những đám mây trôi xô dạt.... Bidong trong tôi còn có anh chị Tư Trần Hưng Đạo, Dân, Cương thủy thủ, Dân gì đó, Út Trung, Sơn, Quách Linh Họat, anh chị Thuần, chị Kiều, chị Huệ, Tô Tỷ, Hủ Tiếu, Xám Mã Chải, ... tất cả đều rất dễ thương.
Tôi ngoái mắt nhìn lại lần cuối cái lều cheo leo tôi đã nương tựa trong những ngày qua. Lều nằm khuất trong con hẻm hẹp té. Một dải nước dơ xanh mốc rong rêu chảy len dưới cầu thang. Đống củi vụn lượm trên núi mấy tuần trước xài còn phân nửa, bấy nhiêu đó chắc cũng đủ cho Chiêu dùng để chờ cho tới ngày được đi Mỹ. Một chiều nào tôi đến, rồi để sáng nầy tôi đi! Trong niềm vui sướng, bất chợt tôi bịn rịn ngậm ngùi. Chiêu đi sát bên tôi, tay ôm dùm một gói nhỏ, nói:
-Em ở lại có một mình, điệu nầy phải năn nỉ Sơn hay Út Trung đến ở chung cho vui.
Tôi nghe nói cảm động:
-Nhưng Sơn có bồ rồi, không dễ gì rủ hắn, Út Trung thì chắc được... Ở đây có một mình buồn lắm!
Chiêu vốn ít nói nếu không có bạn bè đông vui thì cái lều nầy chắc trở thành cái chùa! Nó thiệt xui, hôm phái đoàn Canada phỏng vấn, trả lời trật vuột sao đó nên bị xù, đành phải chờ để đợi phái đoàn Mỹ, nếu may mắn được nhận thì sớm lắm cũng phải năm, bảy tháng nữa mới rời đảo được. Tôi đề nghị:
-Hay là em kiếm người, bán cái lều kiếm chút đỉnh tiền xài đỡ qua ngày... rồi dọn hết qua bên Út Trung, ở chung cho có bạn?
Chiêu trầm ngâm một hồi, rồi nói:
-Anh tính vậy cũng được, để thủng thỉnh em lo...
Nó trả lời, giọng buồn buồn. Tôi nhìn thấy cặp mắt hấp háy sau mặt kiếng dầy cộm. Đầu cúi xuống, nó lẳng lặng đi không nói tiếng nào. Buổi sáng nước thủy triều dâng cao, những lượn sóng lớn đánh tràn lên gần sât bờ đất, làm ướt đẫm làn cát trắng phẳng lì, xóa hết những dấu vết rác rưởi của ngày qua. Giờ nầy khu chợ trời còn vắng tanh, không khí im mát nhờ chút hơi lạnh ban đêm còn sót lại. Mấy đứa em vui mừng trò chuyện líu lo như chim, tiếng bước chưn hối hả nghe rào rào trên mặt đường. Tụi nhỏ đi lẹ quá, tôi và Chiêu bị lọt tuất ra đàng sau.
Nơi làm thủ tục rồi đảo ở bên hông trạm cảnh sát Mã Lai, cạnh cầu tàu. Có vài cái bàn được kê dưới tàn dừa, dùng để dò danh sách và kiểm sóat giấy tờ người đi. Mới giờ nầy mà người ta đông nghẹt. Mọi người đứng bên nhau trò chuyện nhắn gởi, dặn dò, tạo thành một hoạt cảnh rộn ràng. Tôi gặp lại hầu hết những bộ mặt thân yêu cùng đi chung chiếc BL 1648, họ vây quanh từ giã. Trong niềm vui của một hy vọng mới tinh khôi có xen lẫn nỗi sầu ly biệt. Cho nên trên những khuôn mặt quen thuộc, tôi thoáng thấy nét u ám ngậm ngùi. Chị Kiều bồng bé Xuân Lan tứ xa, tất tả chạy lại đưa tặng Duyên mấy gói mì Cary Koka để dành ăn đi đường. Chị Tư Trần Hưng Đạo cho Bi hai trái bôm. Út Trung đưa hai mươi đồng nhờ đánh điện tín cho một người bà con ở Longueuil Québec. Trong túi áo, túi quần tôi đầy nhóc thư từ của bạn bè nhờ gởi dùm cho thân nhân.
Chị Điệp dẫn Trung, Dung cũng vừa tới. Bữa nay Trung bận áo đàng hoàng, cũng đã hết sún răng. Lúc anh tôi bị bắt, tụi nó còn nhỏ xíu làm sao nhớ được, biết bao giờ cha con mới gặp lại nhau. Nhớ ngày nào mới đây, cha mẹ, anh em, vợ con, quây quần xum họp đông vui, chỉ một phút đất nước đổi thay, tất cả đều tan biến hết, kẻ góc biển người chưn mây, không ai biết được tương lai như thế nào!
Tôi cúi xuống ôm lấy hai đứa nhỏ dặn dò:
-Chú Tư với Bi đi Canada, hai con với mẹ ở lại, mai mốt qua Mỹ với dì Tư.. Ở đảo con phải cẩn thận nghe hôn, không được đi chơi xa, leo trèo trên rừng trên núi, khi nào đi tắm ngoài biển thì phải đi chung với mẹ hoặc cậu Bích...
Thằng nhỏ đã hiểu được cuộc chia tay sắp xảy ra ngoan ngoãn gật đầu, đứng im mặt buồn hiu, khác hẳn thường lệ. Đến giây phút nầy tôi đâm hối hạn, tại sao lại xin đi Canada để phải xa cách hết thân nhân bạn bè như vậy. Chị Điệp, vợ chồng Bích, anh chị Tư Trần Hưng Đạo, anh chị Thuần, vợ chồng Quách Linh Hoạt, Sơn, Út Trung, Tô Tỷ, Xám Mã Chải, vợ chồng Liêu Thạnh... tất cả đều kiên nhẫn chờ đợi để được đi Mỹ. Phải chi tôi cũng xin đi Mỹ! Nếu được nhận thì một ngày nào đó rời đảo cả đám, vui biết bao nhiêu! Cảnh kẻ ở người đi, lúc nào cũng buồn! Ở đời có nhiều việc xảy ra bất ngờ, mình không thể thấy trước. Hơn nữa nhiều khi, cách tôi giải quyết vấn đề cũng thường... không giống ai! Vì vậy mà cứ hết hối tiếc nầy đến hối tiếc khác, hèn chi cả một đời lận đận!
Cuộc điểm danh đã hoàn tất. Dòng người lũ lượt di chuyển dọc theo bờ cát đầy rác rến để ra cầu tàu. Thân nhân cùng bạn bè cố chen lấn đi theo một đoạn đường dài để nắm nuối tiễn đưa. Có xa cách mới biết quí những lúc gần nhau. Hàng dừa đứng lặng lẽ, những tàu lá xanh mướt lao xao trong gió như muốn từ biệt lần chót những thuyền nhân may mắn. Cảnh Bidong sáng nay khác hẳn bến Tầm Dương hiu hắt hơi thu ngàn năm trước. Ở đây chỉ có nắng và gió, không dễ gì kiếm cho ra được -phong diệp địch hoa, thu sắt sắt*, vậy mà tôi cứ nghe tê tái bồi hồi trong từng bước đi!
Bây giờ, vây quanh tôi là những người bạn một thời gắn bó, gặp nhau trong cảnh lận đận quay cuồng, rồi tất cả sẽ phân tán ra bốn hướng như những cánh chim bay. Cảnh biệt ly thì dầu hoàn cảnh nào cũng đều đứt ruột! Biết rằng giây phút thật sự xa nhau sắp bắt đầu, tôi cố ngoái lại nhìn thật kỹ lần chót những khuôn mặt bạn bè thân thương, những người bạn đã một thời sát cánh cùng nhau chia xẻ những gian lao lẫn ngọt bùi ở miền đất lạ. Tuy biết trước sau gì cũng mỗi người mỗi ngả, nào ngờ phút giây chia tay lại đến quá sớm. Tôi nắm chặt lấy tay anh Tư Trần Hưng Đạo định nói câu từ giã, nào ngờ cái cảm xúc dâng lên như một luồng điện mạnh chạy khắp châu thân, tự dưng tôi run rẩy nghẹn ngào:
-Anh Tư... tụi mình đành phải xa nhau rồi!
Tôi ngước nhìn mặt Tư Máy cày, thấy mờ mờ, không rõ hình thù gì cả. Nước mắt đã ứa, chực trào ra khóe. Tôi cố gắng nín thở để dằn cơn xúc động. Không, tôi không khóc, không thể khóc giữa đám đông như đứa con nít. Tôi là người lớn mà. Tôi làm bộ ngước nhìn đọt dừa, cố nuốt dòng lệ nghẹn ở cổ cho chạy ngược vô trong. Xung quanh đã có tiếng đàn bà khóc. Những câu mếu máo giã từ, những lời tiễn đưa nhau nhiều nước mắt. Tư Trần Hưng Đạo cũng cảm động nói:
-Chú thím qua bển... mạnh giỏi!
Út Trung cùng Sơn buớc theo dặn dò:
-Ông thầy nhớ gởi thơ về cho tụi nầy...
Tôi không thể nói thêm được tiếng nào nữa hết, đành nhìn hai bạn mà gật đầu. Hình ảnh những đọan đường đã trải qua chợt biến chợt hiện, những ngày chờ đợi ở Bạc Liêu, đêm giã từ Cà Mau, cảnh đói khát ở Kapas. cuộc sống gian khổ ở Bidong... tất cả cùng chung kỷ niệm, cùng chung sống chết. Vậy mà giờ đây tôi được sung sướng, còn các bạn ở lại, tiếp tục kéo lê chuỗi ngày gian khổ. Tôi còn lòng dạ nào nghĩ tới niềm vui sẽ tới. Rồi đây các bạn ở lại Bidong sẽ như thế nào? Quách Linh Hoạt còn còng lưng vác những thùng hàng nặng nề vượt qua những vách đá cheo leo trong đêm hôm khuya khoắc bao lâu nữa? Út Trung, Sơn, Tô Tỷ, Xám Mã Chải... phải lặn lội leo núi đốn củi, chen lấn xách nuớc, sắp hàng trên cát nóng như thiêu như đốt để lãnh thực phẩm bao nhiêu phen! Bidong vui ít, buồn nhiều. Da người tỵ nạn sẽ mốc đen vì nắng cháy mưa dầm, tay chưn trầy xước vì gai góc đá sỏi, tim phổi đóng đầy bụi khói Bidong. Ôi! những người tỵ nạn đáng thương!
Bên cạnh, Duyên tay bồng Bi đôi mát cũng đỏ hoe vì chị Tư, chị Kiều bịn rịn. Tôi và nàng cùng đi mà không biết chưn mình đang bước, tâm trạng bồng bềnh. Chiêu cầm dùm cái xách tay, đang lầm lũi đi phía trước. Chắc nó cũng xúc động dữ lắm, đầu cúi gầm. Nó đưa anh em tôi xuống tận ghe, sắp xếp hành lý đâu đó xong xuôi, rồi mới từ giã trở về.
Ghe còn phải đợi làm thủ tục lâu lắc nên chưa mở đỏi. Tôi ngồi bên be thuyền nhìn thẳng xuống bên dưới. Nước biển buổi sáng trong veo, những tia nắng vàng nhạt long lanh chiếu sâu thăm thẳm. Tôi nhìn thấy hàng triệu triệu con cá lớn bằng bàn tay bơi lội nhởn nhơ, chúng lượn qua lượn lại đều đặn nhịp nhàng như có một động lực vô hình nào điều khiển. Trên kia dáng núi Bidong to sầm, khu định cư nhỏ xíu. Một đám khóí xám bao phủ mịt mùng dưới chưn núi trông như một đám mây mù chiều mưa. Cuộc sinh hoạt của những bạn bè thân yêu của tôi diễn ra âm thầm trong đó. Tôi chợt cảm thấy khối núi đá to sầm sập kia như đè hết sức nặng ngàn cân lên trên đám người tỵ nạn khốn khổ lúc nhúc bên dưới. Bidong thiệt gian khổ mà cũng thiệt thân thương gần gủi. Biết bao giờ tôi mới có dịp trở lại chốn nầy?
Ghe đã nổ máy sắp khởi hành. Tôi cố nhìn cho thật rõ Bidong một lần nữa.
Trời ơi! Dưới gốc dừa ở đầu cầu tàu, Chiêu vẫn còn khoanh tay đứng trơ trọi.., một mình!
*Trích trong Tỳ Bà Hành, Đường Thi Tam Bách Thủ, thất ngôn cổ thi của Bạch Cư Dị. Phan Huy Vịnh dịch: Quạnh hơi thu, lau lách đìu hiu.
-Đường Thi của Trần Trọng Kim ghi là :Phong diệp lô hoa thu sắt sắt.
***
Marang, ngày... tháng...
Anh chị Tư, Út Trung, Sơn và các bạn thân mến,
Vợ chồng tôi đã tới Marang nầy vào lúc bốn giờ chiều, được ở tạm đây nghỉ ngơi hai ngày, rồi đi tiếp tới trại chuyển tiếp Convent ở thủ đô Kuala Lampur (Convent Transit Camp) nên rán tìm cách gởi bức thư nầy về Bidong, để anh chị và các bạn, đọc cho biết đoạn đường sẽ qua của mọi người trong thời gian sắp tới. Tôi nhớ Bidong, nhớ anh chị và các bạn nhiều lắm...
Đây là cuộc di chuyển lần thứ ba trên biển. Từ Việt Nam đến đảo Kapas, từ Kapas đến Bidong. Bây giờ là từ Bidong qua Kuala Trengganu, toàn đi bằng ghe. Hai đoạn đường trên đầy nguy hiểm bất trắc mà sao tôi không cảm thấy sợ hãi. Duy có đọan đường nầy đi vào buổi sáng, chừng ba tiếng đồng hồ là tới, biển lại êm trời đẹp ghe tốt, vâỵ mà tôi lại cảm thấy sờ sợ. Có lẽ gần tới nơi an toàn rồi, rủi ro có bề gì thì uổng công toi. Cái mạng mình lúc trước là đồ bỏ, bây giờ lại thấy quí. Mà càng quí trọng lại càng sợ chết!
Cũng may sáng đó trời đẹp. Biển lấp lánh sóng bạc, chiếc ghe lướt êm xuôi. Vì ít người nên ngồi đứng thoải mái hơn trên chiếc BL1648 của anh em mình. Ghe đi dọc theo bờ biển Mã Lai. Tôi thấy từng rặng núi lướt qua, nối tiếp không dứt. Xứ Mã Lai này có lẽ chỉ toàn là núi rừng, ít đồng bằng. Độ giữa trưa thì tới Kuala Trengganu. Đó là một thị trấn cực bắc của Mã Lai, nằm ngay trên cửa sông, nhỏ nhưng xinh xắn. Nhà cửa Mã Lai màu sắc sặc sỡ, xe cộ mới tinh. Gần ba tháng nay sống xa khuất ánh sáng văn minh, bây giờ được nhìn thấy lại nhà cửa, xe cộ, điện nuớc, mừng quá. Ai nấy như mán rừng về thành phố nôn nao, sung sướng, cứ luôn miệng hít hà, nhà cao quá, xe đẹp quá, cái gì cũng mê quá trời. Còn thằng Dân gì đó, thì thôi, khỏi nói. Cái miệng nó cứ tía lia ‘gì đó’, ‘gì đó’ liên tu bất tận. Từ ngoài biển khơi ghe đâm thẳng vô cửa sông. Nơi đây có bãi cát lài ra tận ngoài xa. Cửa sông rất rộng, bề ngang chừng hai tới ba cây số. Có nhiều xác ghe tàu mục nát của Việt Nam mình nằm chơ vơ. Nhiều người đã ở đây nói rằng, có nhiều ghe vượt biên bị chìm vì không biết bãi cạn, vướng vào cồn cát. Một số bị đuổi xô ra, lật chết nhiều lắm!.
Ghe cặp vào cầu tàu bằng xi măng rất lớn. Bến cảng hoạt động rộn rịp. Trời nắng chói chang, kiếm một bóng mát không có, tất cả đứng lóng nhóng trên cầu chờ xe búyt đến đón để đi tiếp lộ trình. Chờ mãi không thấy xe đâu, tôi đành kiếm chỗ tránh nắng, ngồi núp dưới một đống ván. Cạnh bên có một cặp vợ chồng với bảy đứa con nhỏ lôi thôi, lếch thếch. Người chồng đen đúa, ăn mặc đơn sơ, người vợ dáng lam lũ vạch vú cho con bú, tay cầm nón lá quạt phành phạch. Thoáng nhìn thì có vẻ nông dân hay ngư phủ. Tôi lân la chào hỏi làm quen, biết được họ cùng đi Canada. Đợt nầy đi đông lắm vì ngoài người đi Canada, còn có nhóm đi Mỹ và Úc nữa. Lúc nhơn viên Liên Hiệp Quốc tới đón, các đại diện Việt Nam mình ra nói chuyện, nhiều người nói rất giỏi và lưu loát. Tôi rán lắng nghe mà chỉ hiểu được vài tiếng, tức mình vì quá dốt, đành quay trở về ngồi núp nắng với cặp vợ chồng nông dân kia cho đỡ quê!
Xe buýt đến. Trước khi đi, mỗi người được phát cho hai gói cơm còn nóng, đựng trong bao ny lông, có một trứng gà và một miếng gan bò luộc. Mấy hộp trà hoa cúc. Tôi đi đường còn mệt, trời lại quá nóng nên ăn không vô. Thành phố Trengganu đẹp quá, nó được cất trên một ngọn đòi. Các công viên trồng bông rất đẹp, đường xá sạch bóng, xe chạy bên trái như bên Anh. Ra khỏi thành phố, xe chạy dọc theo bờ biển. Đường ven theo chưn núi, quanh co, nhà cửa sơn màu sặc sỡ cất rải rác dọc theo hai bên đường. Ít thấy đồng bằng và ruộng lúa. Người dân quê Mã cũng ăn mặc đẹp đẽ. Xe chạy độ hai tiếng là tới Marang, ghé vào một villa rất lớn, trơ trọi giữa đồng. Đây là nơi nghỉ tạm vài ngày để đi Kuala Lampur. Tôi kiếm một phòng trống trên lầu rồi sắp xếp hành lý nghỉ ngơi. Nhà cất bằng cây rộng lớn nguy nga, chia làm mấy chục phòng. Từng trệt có nhiều giuờng đôi, sắp thành hàng dài. Thấy người ta ùa qua bên kia đường ăn hàng, mấy đứa em và Duyên cũng bắt chước nhau đi mua. Bên quán có bán chocolat sữa lạnh, cà rem, nước đá. Giá cả rất rẻ so với Bidong của mình. Đã quá, anh Tư ơi! tôi mê thiệt tình. Anh tưởng tượng đi, mấy tháng trời cả đám chết khô, bây giờ lại có nước đá lạnh. Tôi cầm chai Coca, chưa uống mà đã thấy sướng, mát lạnh cả hai tay. Thiên hạ kéo nhau đi mua rần rần. Được cái con nhỏ bán quán coi cũng ngộ hết sức. Mai mốt anh có ghé qua đây nhớ mua cà rem, nuớc đá, rồi thử nhìn coi lời quảng cáo của tôi có đúng không. Phải rán học chút đỉnh tiếng Anh nghe, tôi ham nói chuyện nên mỏi tay quá!
Ở dưới sân rộng, có cất nhiều trại nhỏ cho người ta nghỉ mát, có mắc võng ở các gốc cây, có giếng nước để uống và tắm rửa, có củi cả đống để nấu nướng, nghĩa là có đủ mọi tiện nghi cho người tỵ nạn sử dụng. Tôi đi lang thang dọc theo bờ biển nhìn tuốt ra khơi xa tít mù, thấy có một hòn đảo xanh xanh ở chưn trời. Rán nhìn cho kỹ, thấy cái cầu tàu bằng sắt sừng sững. Cái cầu tàu nầy sao quen thuộc quá. Trời ơi! anh Tư ơi, đó là cầu tàu của đảo Pulau Kapas, cái đảo Dừa anh em mình trôi dạt đến hôm nào. Kỷ niệm đâm dạt dào. Khúc phim ngày đầu tiên đến đất Mã hiện trở lại trong óc tôi. Chỗ tôi hiện đứng đây là Marang, là nơi buổi sáng ghe mình tấp vào, Chiêu và Hiếu vì lo lắng an nguy của cả ghe, lội vào bờ bị đánh đập và bị bỏ rơi. Chiếc BL 1648 trôi dạt dật dờ mãi đến chiều tối mới tấp được vô Kapas đậu cặp cầu tàu nầy. Một tháng trời anh em mình làm Lỗ Bình Sơn nơi hoang đảo với tâm trạng hoang mang chờ đợi... Bây giờ tôi đã được trở lại đây, nhìn Kapas một lần nữa, đâm nhớ và như thấy anh chị, anh chị Thuần, vợ chồng Quách Linh Hoạt, Út Trung, Sơn, Chị Điệp, chị Kiều, chị Huệ, Hủ Tiếu, Nhựt Bổn,... nói chung tất cả những người đã cùng nhau chia xẻ nỗi gian lao của chiếc BL 1648... Phải chi cả đám được đi một lượt đến đây thì vui biết bao nhiêu. Trọn cả buổi chiều còn lại, tôi nằm trên võng đong đưa dưới tàn cây râm mát, nhìn qua đảo Dừa mà ngùi ngùi...
Bãi biển chỗ nầy mọc nhiều cây phi lao và dừa. Sân cỏ đầy chim sáo mỏ vàng và mèo. Có vài xác ghe vượt biên rải rác nằm đây đó. Có lẽ cũng tại nơi nầy, Chiêu đã xúc con ruốc để phơi khô trong những ngày nó lạc loài với Hiếu ở đây. Chiều nay ăn phần cơm phát buổi trưa, có thêm canh cải bẹ xanh nấu với dầu dừa, hôi hôi mà đói quá cũng rán nuốt...
Lúc đó tụi em đi chơi vẩn vơ có dịp nói chuyện với cặp vợ chồng lam lũ bảy con kia. Lúc đó tụi nó mới té ngửa, người chồng là giám đốc một công ty ngoại quốc nổi tiếng ở Sài Gòn, vợ là chuyên viên bộ Kinh Tế. Hai vợ chồng từng du học ở Toronto Canada trên tám năm. Vậy mà từ đầu đến cuối không hề nghe hai người nói một câu tiếng Tây hay tiếng Anh nào. Ai nghe qua cũng ngẩn ngơ kính phục. Công phu hàm dưỡng của hai người thiệt cao cường. Rồi tôi ngẫm nghĩ tự xấu hỗ. Bản thân mình dốt rồi cứ tưởng ai cũng dốt như mình! Tôi lại được dịp làm quen với cặp vợ chồng nầy, biết được nhiều chuyện thú vị của xứ Canada. Các câu chuyện trong trại tỵ nạn thì không bao giờ dứt được.
Ngày hôm sau tôi qua phòng chung của trại, thấy trên bàn có cuốn báo Văn Nghệ Tiền Phong, số Tân Niên 1979. Buồn ngủ gặp chiếu manh, tôi cầm tờ báo đọc ngấu nghiến. Lật tới lật lui gặp được bài thơ hay, tựa là Ta Đã Tới của tác giả Đăng Trình. Tôi đọc cho cả đám nghe, ai nấy đều xúc động ngậm ngùi. Chuyện người tỵ nạn ở Bidong chỉ biết ‘thương một đời hai chữ Việt Nam thôi’ Tâm sự của tác giả mà cũng là tâm sự của anh em mình... Tiện đây tôi chép lại để anh chị và các bạn đọc cho qua những ngày dài chờ đợi.
TA ĐÃ TỚI
Ta đã tới dung thân miền đất lạ
Chiều Pulau lồng lộng gió bi thương
Lòng gặp lòng sao nhớ quá quê hương
Lỡ đánh mất sau lưng đời phiêu bạt
Ôi! Mẹ già chiều Trường Sơn lây lất
Ôi! Đất cha khoai sắn độn từng ngày
Ôi! Đướng xưa máu nhuộm tóc thơ ngây
Giặc đã đến dựng công trường tập thể
Tuổi trẻ không trường, nhà buôn thiếu chợ
Quê hương mình xa xót lắm người ơi!
Nghĩa sống gì đâu khi mất cuộc đời
Giặc cướp trọn trong vòng tay sắt máu
Lớn bé trẻ già bỏ nơi nương náu
Ngày thâu đêm quần quật đói từng cơn
Thân làm bia đầu đội đạn tủi hờn
Thương quá thôi -bạn bè ơi biền biệt
Giặc trả thù có mấy ai được biết
Lần ra đi là trăm vạn ngày thương
Buồn nào hơn người vợ trẻ khóc chồng
Tim thắt héo chạy theo nguồn dư lệ
Khổ nào hơn mẹ già nua kể lể
"Suốt cả đời mới gặp cảnh tang thương
Sống quê hương chịu chết một quê hương"
*
Ta đã tới dung thân miền đất lạ
Nghe ngậm ngùi thương tiếc một tình quê
Nghe hồn đau chia cắt mấy dặm về
Mà rưng rức lệ hờn căm tê tái
Ai ra đi không thương người ở lại
Nơi quê nghèo rách áo cả đói cơm
Đất của ta sống tủi nhục gông cùm
Nước của ta mà ba miền ruột cắt
Kẻ tới người đi pha mùi nước mắt
Chuyện ba năm ấp ủ mấy đau buồn
Những đầu xanh héo úa tự buổi non
Và tuổi bạc chìm sâu vào sức sống
Ta đã tới miền hồi sinh sống động
Đi trên hoa nghe lá gọi Sài Gòn
Nghe trong hồn rạo rực chút héo hon
Như vỡ lỡ cả muôn trùng sóng dậy
Huế -Sài Gòn -Hà Nội xa lạ mấy
Đến bao giờ nối lại một cầu thương?
*
Ta đã tới dung thân miền đất lạ
Tình bao la trang trải mấy cho vừa
Như dòng sông nhơ nhớ mãi nguồn xưa
Như mây biếc ôm khung trời tưởng vọng
Dù vai đời mang hai dòng ý sống
Ta vẫn hoài đan dệt mộng quê hương
Vẫn thương em cách biệt lắm dặm trường
Ghi dấu mãi ngày đầu tiên xa xứ
Ta nằm lại bên bờ thương bến lạ
Giương ngọn cờ bất khuất mãi trong tay
Lửa sụt sôi tim mắt sáng từng ngày
Lòng hướng tới chan đầy bầu nhiệt huyết
Thương một đời hai chữ Việt Nam thôi.
Malaysia 11, 1978
Đăng Trình
(trong Văn Nghệ Tiền Phong, Số Tân Niên 1979)
Cái điệu nầy chắc cả đời, dầu trôi giạt đến tận đâu di nữa, tôi cũng không quên được những ngày tháng ở Bidong của anh em tụi mình, anh Tư ơi!
Thương mến
______________________
Pulau Bidong Miền Đất Lạ
Chương 24
TIẾNG SÓNG REO VUI
Mới chừng bảy giờ sáng là tôi đã ba chưn bốn cẳng vọt ra cầu tàu, đứng lóng nhóng ở dưới gốc dừa, mắt nhìn tuốt biển khơi để tìm coi có chiếc ghe nào đang trên đường ra đảo. Tôi cũng đâu biết hình dáng, màu sắc nó ra sao nhưng cứ chờ vì cái tin hấp dẫn được loan ra trên loa phóng thanh tối hôm qua. Sáng nay có phái đoàn Canada đến. Ở cầu tàu người đợi cũng đông nghẹt, đâu phải chỉ mình tôi. Mỗi lần hễ có tin phái đoàn phỏng vấn đến thì toàn đảo như lên cơn sốt. Người ta xúm nhau bàn tán, theo dõi lo lắng, chuẩn bị và hồi hộp chờ đợi. Tin tức được loan báo qua hệ thống loa phóng thanh treo dọc theo các gốc dừa rải rác quanh khu vực định cư. Hôm đảo bị cơn bão đầu mùa, nhiều thân dừa gãy đổ khiến dây điện đứt tứ tung, toàn thể hệ thống phát thanh bị tê liệt. Không còn loa nào nói được nữa thì lấy gì để nghe, ai nấy có tai mà như điếc. Cả trại im lìm. Không nghe giọng oanh vàng của cô nhân viên léo nhéo hằng ngày, dân tỵ nạn buồn bã ra mặt. Làm sao để tìm kiếm thân nhân thất lạc, làm sao biết ngày giờ lãnh nước uống, lãnh thực phẩm, làm sao biết có thơ từ phương xa và quan trọng nhứt là làm sao biết tin tức của các phái doàn phỏng vấn. Bỏ trễ một kỳ là phải chờ đợi thêm một khoảng thời gian chừng một hai tháng nữa. Có một anh vì không nghe loan báo giờ giấc đi phỏng vấn, đúng vào cái ngày quyết định số phận của thuyền nhân, anh ta vác cưa, vác búa lang thang leo núi đốn củi. Đến chiều về, hay ra mọi sự lỡ làng hết, chỉ còn biết đấm ngực kêu trời!
Buổi sáng trời còn mát nước biển trong xanh. Trên bãi cát vàng còn dấu nước ướt ban đêm, dâng cao lên tận gốc dừa.Tôi ngó qua bên đất liền, thấy trời đất xa mù mù. Từ bên đó muốn qua tới đảo, phải mất hai ba tiếng đồng hồ trên biển. Không lẽ phái đoàn thức dậy lúc bốn năm giờ sáng, rồi còn điểm tâm cà phê cà pháo rềnh ràng. Tôi lẩm nhẩm tính, họ đến đảo sớm nhứt chắc cũng phải cỡ mười giờ, không thể sớm hơn. Nào ngờ mọi suy tính đều trật lất hết trơn. Chung quanh có tiếng xôn xao, rồi mọi người chỉ chỏ. Tôi rán nhìn, thấy tận đằng xa một chiếc ghe Mã sơn xanh đang phăng phăng tiến vô đảo. Thiệt tình tôi chưa phân biệt được ghe chở tiếp liệu hay ghe phái đoàn. Có tiếng nói lớn của người bên cạnh:
-Ghe phái đoàn Canada bà con ơi, lá cờ trên cột bườm...
Vậy là đúng rồi, không cần phải ngó thêm nữa tôi vội vã quay lưng đi về để báo tin cho ở nhà chuẩn bị. Phái đoàn tới đảo sớm quá, chưa tới tám giờ. Sao bữa nay ở khu chợ tròi, người ta lại quá đông, đen nghẹt cả đường xá. tôi phải chen lấn mà đi, trong bụng hồi hộp hết sức, những chữ Canada, Canada, Canada vang vang trong đầu. Tự nhiên trong những ngày tháng ở đảo Pulau Bidong nầy, cái tên gọi Canada hình như có một sức thu hút mầu nhiệm, hễ có ai nói đến nó, dầu đang làm gì tôi cũng rán chú ý lắng nghe. Có lần chợt thấy một thùng sữa bột mang nhãn hiệu của xứ nầy, tôi đứng ngây người nhìn mê mẩn rồi tưởng tượng ra những cánh đồng cỏ phì nhiêu, từng đàn bò hàng ngàn con đang thong dong nhai cỏ... Đời tôi và Canada từ hôm mở hố sơ Cao Ủy bắt đầu gắn bó từ từ như có duyên nợ từ đâu kiếp trước. Hình như Đức Phật có lần đã nói: -tương lai mỗi người là do ý niệm tác thành. Không có ông trời nào rảnh rỗi mà mà sắp xếp vẽ vời định mạng cho từng cá nhơn. Tương lai của mình là do chính mình định lấy. Mỗi người có một ý niệm về cuộc sống và cái ý niệm đó hướng dẫn tất cả mọi hành động. Do ý niệm mà chọn lựa, do chọn lựa mà hành động, rồi do hành động mà kết quả sẽ thành. Trồng dưa thì được dưa, chớ hổng lẽ được đậu xanh hay đậu đỏ!
Mà tại sao tôi lại quyết định chọn Canada để định cư? Thiếu gì những nước khác giàu sang trù phú hơn, như Huê Kỳ chẳng hạn? Có rất nhiều lý do để giải thích nhưng lý do chánh đáng nhứt là Canada thâu nhận người tỵ nạn dễ dàng không đòi hỏi những điều kiện khó khăn như Mỹ hoặc Úc. Khi được nhận rồi thì đi rất lẹ không phải chờ đợi lâu lắc. Ở lại Bidong một ngày thì khổ thêm một ngày. Bỡi vậy thiên hạ mới phải kêu trời mà đặt cho nó cái tên Buồn Lâu Bi Đát. Cũng có thể do một nguyên nhân xa lơ xa lắc nào đó khá mơ hồ. Như lời bàn cụ Diễn, như lá xâm chùa Ông Bổn ở Bạc Liêu trước khi vượt biên mãi ám ảnh trong đầu, -‘Ông sẽ đi về phương Bắc sinh sống vất vả, ở đó khí hậu khắc nghiệt, tuyết đóng quanh năm, cỏ mọc vàng khè, tất cả đều đổi thay....’
Đi về một xứ phương Bắc để sinh sống thì là Canada chớ gì, đâu thể là Hoa Kỳ hay Úc Đại Lợi. Mấy nước Bắc Âu như Na Uy, Phần Lan, Đan Mạch phải chờ năm ba tháng mới có phái đoàn tới, mà người tỵ nạn được thâu nhận cũng rất ít ỏi.
Tôi về tới lều hối mấy em ăn sáng cho xong, sửa sọan mặc quần áo vừa bước ra ngõ là tiếng loa phóng thanh đã kêu tên đi phỏng vấn. Lẹ thiệt! Bộ mấy nhân viên của phái đoàn Canada nầy không cần nghĩ ngơi gì hết, mới vừa tới đảo đã bắt tay vào làm việc ngay sao! Cả đám anh em tôi vừa được nghe kêu tới tên, mừng rỡ hối hả đi ra hội trường. Tôi bất chợt tự nhiên có cảm giác như được Canada thâu nhận, sung sướng nôn nao, trong bụng hồi hộp hết sức, hai chưn bước đi thoăn thoắt, Duyên bồng Bi đi theo muốn hụt hơi. Trước cửa hội trường bây giờ là một rừng người xao động, di chuyển bao quanh lấy văn phòng hành chánh. Đông quá là đông. Ai cũng cố ngóng cổ nhìn tuốt vô bên trong, để tìm coi mấy nhân viên phái đoàn Canada mới tới, họ làm việc ở chỗ nào, mặt mũi hình dáng ra sao? Nào có thấy gì đâu, ở ngoài hành lang chỉ có mấy anh trật tự đứng canh chừng ngó trước ngó sau. Nơi đây người ta cũng đang chen lấn, giành giựt nhau để được vô trước. Tôi nắm lấy tay Duyên định tìm một chỗ trống để chen chưn. Chợt một bàn tay lạ nắm tôi kéo lại, ngó xéo qua thì là Tư Trần Hưng Đạo. Chưa kịp chào hỏi, thì anh Tư đã nói:
-Chen lấn chi cho mất công, ghe mình chưa tới phiên, phải đợi lúc một giờ buổi chiều.
Tôi ngạc nhiên nói:
-Sao kỳ vậy, vừa mới đây loa phóng thanh kêu một danh sách lên phỏng vấn sáng nay có tên anh em tụi tôi rõ ràng mà.
Tư Trần Hưng Đạo cười hà hà:
-Thì cũng mới vừa đây nó đính chánh lại. Buổi sáng nay phái đoàn chỉ cứu xét những trường hợp khiếu nại kỳ trước, buổi chiều mới phỏng vấn những ghe mới tới như tụi mình.
Tôi hỏi lại:
-Vậy mà cứ lo chen lấn, tôi có nghe thấy gì đâu. Mà anh có nghe kỹ không?
Tư máy cày chưa kịp trả lời thì anh trưởng ban trật tự từ bên trong đi ra, tay cầm loa phóng thanh tự động loại nhỏ, loan báo chính thức tin tức phỏng vấn những người mới tới sẽ vào buổi chiều. Tôi thất vọng tiu nghỉu đi ra, đứng ngó quanh ngó quất đám đông lao xao một hồi, rồi cùng vợ con dắt díu, lủi thủi ra về. Cái xứ mơ ước Canada đầy tuyết băng, giá lạnh đâu chưa thấy, chứ bây giờ Bidong nắng hoa vàng trước mắt, nắng nóng như muốn chui qua dép nướng phồng da chưn...
Trở về ăn cơm xong, tôi lại chuẩn bị để đi trở ra. Trời vào ban trưa nóng dữ dội. Tôi cầm cái quần dài đen giũ ra cho thẳng thớm, trong bụng ngao ngán hết sức. Hơi nóng hầm hập từ trên cao đổ xuống chưa gì mà mồ hôi đã chảy ướt lưng. Thôi bận cái quần được rồi, còn áo thì cầm tay khi nào tới nơi, bận vô cũng vừa. Duyên lựa cho Bi cái quần tây ngắn có dây tréo trên vai, để thằng nhỏ ở trần cho mát. Đoạn đường trở ra hội trường giờ đây thưa thớt nên dễ đi, giữa trưa mọi ngươi đều rút vô lều để trốn nóng, đâu có ai đủ can đảm đứng phơi đầu dưới ánh nắng chói chang miền nhiệt đới...
Tuy vậy nơi hội trường cũng đã chật ních người ta. Đám đông còn nhiều hơn buổi sáng. Tôi cứ tưởng tới giờ nầy là quá sớm nào ngờ lại khá trễ. Những người tới trước lũ lượt giành chỗ đứng sắp thành hàng dài. Hình như phái đoàn không nghỉ trưa và làm việc liên tục từ sáng cho tới giờ. Tôi, Duyên và mấy em bước vào hàng, làm cho cái đuôi chờ đợi dài thêm chút nữa. Bên ngoài hàng rào cây, đứng lố nhố những người ngoại cuộc, có thể họ chưa được phỏng vấn đợt nầy, có thể họ không chọn Canada mà là những xứ khác. Họ đến đây để coi chơi cho biết một cuộc phỏng vấn để đi đệ tam quốc gia là như thế nào. Vì trước sau gì cũng một ngày tới phiên mình. Tôi đưa mắt nhìn quanh thấy tụ tập ở góc sân là các bạn đi cùng ghe. Dân thủy thủ phục phịch trong chiếc áo sơ mi trắng cụt tay, bên cạnh là tài công Hốt đang nói chuyện cùng với Hủ Tiếu, tài công mặt rỗ. Quách Linh Hoạt đứng với Nhựt Bổn cùng A Son, A Tài, Tô Tỷ. Còn Út Trung và Sơn quơ tay với tôi cười cười, ý như muốn chúc may mắn. Tôi mong cho mau tới phiên, trong lòng cứ tin tưởng là mình sẽ được nhận. Không biết tại sao tôi lại lạc quan như vậy?
Rốt cuộc rồi cũng tới. Tôi và Duyên bồng Bi bước vô. Đứng ngoài nắng khá lâu ánh nắng chói chang lóe mắt nên khi bước vô trong mát, tôi thấy bốn bên tối sầm. Phải mất một lúc sau mới thấy rõ lại. Trong phòng có hai nhân viên người Canada phụ trách việc phỏng vấn, ngồi ở hai bàn giấy cách xa nhau chừng ba thước. Một ông mập mạp tuổi chắc đã già và một ông ốm cao còn trẻ. Tôi được hướng dẫn đến bàn ông già. Thôi vậy là số phận mình do ông già mập nầy định đoạt. Người ông to lớn, đồ sộ, cái ghế hình như quá nhỏ, dáng ngồi coi không thoải mái. Không biết nhờ đâu ông có được cây quạt bằng lá cọ, tay cầm quạt liên hồi. Chiếc áo sơ mi trắng được mở phanh ngực, mồ hôi nhỏ giọt, cả người ông từ mặt mày tới ngực, tới tay, ướt đẩm như vừa từ trong hồ nước bước ra. Ông vừa quạt vừa thở, làn da đỏ ửng sần sùi như da gà tây, hơi thở phì phò. Dãy nhà hội trường nầy lại được lợp bằng tôle dợn sóng nên hơi nóng từ trên mái thấp hắt xuống như trong cái lò nung. Trong phái đoàn phỏng vấn gồm có nhân viên an ninh, thơ ký hành chánh, người thông dịch, còn có ban quản trị trại và một số đông nhân viên Việt Nam... Nội bao nhiêu đó người cũng đã ngộp thở, nói chi thêm số người vào ra phỏng vấn, mỗi lần vô là nguyên cả gia đình. Mà gia đình của Việt Nam mình thì phải biết là nhiều lắm. Con nít sao đông quá là đông. Những anh trật tự an ninh lo chạy tới chạy lui, không kịp thở. Cô thông dịch viên người Việt lai Tàu hỏi tôi:
- Anh chị có cần thông dịch không?
Cô nói tiếng Việt rất rõ và rành rọt nhưng nét mặt nầy phải là Tàu nhiều hơn. Đôi mắt nhỏ, dài và xếch, tóc đen nhánh và còn rất trẻ. Chắc cô gốc học sinh trường Pháp hay Anh gì đó.
Tôi trả lời:
- Dạ, tôi nói được chút ít nếu có gì không hiểu thì nhờ cô giúp dùm!
Cô nói líu lo một tràng với ông già mập. Ông nghe với đôi tai lơ đãng, mắt chăm chú đọc hồ sơ của vợ chồng tôi. Trời! Sao ông già nầy ít nói quá vậy, tôi đâm lo, người nào ít nói thì khó tánh, mà nếu khó tánh thì mình có thể bị ổng xù. Mà hễ bị xù thì phải chờ đợi lâu lắm để được đi xứ khác. Tôi không biết khi đọc qua cái lý lịch sơ sài của tôi, ông nghĩ gì trong đầu, chấp nhận hay không? Đâu có gì rắc rối, tôi chỉ xin qua Canada làm một người thợ, trong mẫu đơn xin, điều ước vọng tôi ghi rõ ràng ‘new worker’ thợ thủ công mới tuyển.
Một hồi ông ngước mặt lên nhìn tôi, dáng hiền lành, hỏi bằng tiếng Pháp giọng lơ lớ khó nghe:
- Ông nói tiếng Pháp hay tiếng Anh?
Tôi mừng quá, trả lời:
- Thưa ông, tôi nói tiếng Pháp, không biết tiếng Anh.
Tới đây tôi không biết nói gì nữa, nên im.
Ông ta nhìn tôi cười:
- Tôi thì chỉ biết tiếng Anh không biết tiếng Pháp. Chắc ông cũng biết chút đỉnh tiếng Anh?
Tôi rán biểu diễn vài câu còn nhớ lỏm bỏm hồi còn học trong cuốn Anglais vivant mấy chục năm về trước, hầu như đã rơi rụng đâu mất hết:
- Dạ, tôi có thể bập bẹ nói vài câu thông thường trong cuộc sống hằng ngày... Nếu được đi học lại, tôi có thể nói khá hơn...
Thấy ông già ngồi im, quạt phành phạch tôi lo quá, nói tiếp một câu lãng xẹt:
- Trường hợp đi lạc, tôi có thể hỏi đường để trở về nhà được...
Ông ta ngừng quạt, mặt đỏ như lò lửa hơi thở như muốn hụt, rán nói chầm chậm giọng nhỏ lại:
- Ông nói tiếng Anh như tôi nói tiếng Pháp...
Rồi không nói gì thêm, ông ta cầm nguyên xấp hồ sơ dở dang trên bàn đưa cho tôi, tay chỉ ra ngoài cửa. Tôi không biết gì hết, tại sao ông ta lại đưa mấy cái tờ giấy nầy rồi lại kêu đi ra ngoài. Cho hay không cho? Sao kỳ cục vậy? Mấy người vô trước khi bước ra khỏi cửa thì biết liền kết quả được hay không được. Còn tình trạng của tôi bây giờ thì không biết ra sao nữa? Tấm thẻ xanh Cao Ủy Liên Hiệp Quốc cầm trên tay mờ nhạt, mắt tôi hoa lên không còn thấy được chữ nào trong đó hết. Cô thông dịch cầm đưa cho ông ta một cái khăn nhỏ nhúng nước, ông đón lấy, xấp đôi lại rồi đắp lên trán. Cô ta quay qua nói nhỏ bằng tiếng Việt:
- Ổng nhận anh chị rồi đó, anh chị ra ngoài một chút xíu rồi vô trở lại.
Tôi đứng dậy cùng vợ con đi ra, đứng ngoài ngạch cửa, trong bụng phân vân. Ông già mập nầy kỳ cục thiệt. Nhận thì nhận, không nhận thì xù, sao lại nữa chừng kêu ra ngoài nầy làm gì? Rồi mình phải đứng đây bao lâu nữa?
Bên ngoài vòng rào Tư Trần Hưng Đạo, Út Trung làm dấu quơ tay để hỏi. Ai cũng thắc mắc trường hợp của tôi. Tôi đưa hai tay lên cao nửa chừng rồi lắc đầu. Buổi trưa đông người chen lấn, ngoài sân cát bụi mịt mù. Tôi đứng sững bên gốc cột, không còn biết nóng lạnh gì nữa hết. Bên bàn ông ốm, hai cô em gái đã được nhận, mặt mày hí hửng, nắm tay nhau cười nói ríu rít đi ra, gặp tôi ở ngạch cửa:
- Tụi em đã được nhận rồi, còn anh chị thì sao?
- Anh không biết, ổng không nói gì hết đưa cho xấp giấy nầy rồi kêu đứng đây chờ...
Cô em út chỉ vô trong, cũng bàn ông ốm:
- Anh Tiến với chị Tuyết đương được phỏng vấn kìa, chắc cũng được chấp nhận vì cô thông dịch viên là bạn học ở Y khoa.
Tôi ngó vô thấy hai em đang nói chuyện với ông ốm, dáng điệu thoải mái, cười nói vui vẻ. Tụi nhỏ nầy lanh lẹ thiệt, còn mình chậm lụt quá, chuyện gì cũng rắc rối khó khăn. Rồi một hồi sau, ông ốm vừa nói chuyện vừa cầm xấp giấy ký lia lịa. Tôi quay qua Duyên:
- Hai đứa nó cũng được nhận rồi kia kìa, tụi em cũng được đi Canada hết, còn vợ chồng mình xui xẻo, gặp ông già kỳ cục, không biết ra sao nữa đây?
Bên trong ông mập đã làm việc trở lại, tôi chuẩn bị để vô. Nhưng một người đã vô trước. Cuộc phỏng vấn ngắn ngủi, ông ta ký tên chấp nhận, người được nhận vừa đứng lên, tôi chưa kịp bước vào trong thì đã có một người khác từ đâu không biết, len giành ngồi vào ghế. Thôi đành chờ! Một người xong rồi tới người khác... Rồi người khác xong, lại tới người khác nữa. Tôi lo lắng hết sức, cứ điệu nầy làm sao tới phiên? Người ta đã tràn ngập, mạnh ai nấy chen lấn. Tôi để ý theo dõi, hình như những người được vô đều do các anh em trật tự sắp xếp, chắc những người đó là bà con thân nhân của họ, nên được vô một cách dễ dàng. Tôi chen không lại nữa. Mỗi lần thấy một người được chấp nhạn đi ra, mặt mày hí hửng, lòng tôi nóng như lửa đốt, trong bụng tự hỏi chừng nào mới tới phiên mình? Mặt trời đã nghiêng xuống từ từ, trời sắp về chiều, chỉ còn một tiéng đồng hồ nữa là phái đoàn ra về. Họ chỉ làm việc ngày hôm nay rồi phải chờ đúng một tháng sau mới đến nữa. Làm sao bây giờ? Chỉ còn một tiếng đồng hồ ngắn ngủi, nếu hỏi lẹ lắm chỉ được chừng bốn, năm người nữa thôi. Tôi nhìn lại số người vây quanh, họ đông cả hai ba chục gia đình... Tôi quính quáng. Phải tìm cách chun vô trở lại, trước giờ về của phái đoàn, nếu không thì kẹt lắm. Rời Bidong trễ một ngày là khổ cực thêm một ngày.
Bỗng Duyên nắm lấy tay tôi nói:
- Thằng Dân gì đó cũng được nhận rồi kìa.
Tôi chợt nhìn theo tay chỉ, Dân gì đó nhăn răng vàng cười khì khì, từ trong phòng lều khều đi ra. Cái thằng coi vậy mà số đỏ. Bữa nay ngày trọng đại, nó không còn bận cái áo kaki cũ xì nữa mà khoác một cái áo sơ mi xanh lợt, cái quần màu vàng coi cũng khá đẹp trai. Tôi nắm lấy tay nó:
- Dân được nhận rồi hả?
Nó trả lời mặt tươi rói:
- Ừa, ừa, ổng ký tên cho đi gì đó rồi. Em run quá, tiếng Việt mà em cũng nói không được gì đó...
Tôi tức mình, thằng Dân gì đó tiếng Tây không biết, tiếng Anh không biết, luôn cả tiếng Việt cũng... dám không biết. Vậy mà ông già mập lại ký tên cho đi liền, còn mình... dầu sao cũng khá hơn nó một chút, mà phải đứng đây chờ trên cả giờ rồi, cũng chưa biết là được hay không?
Tôi nhìn nỗi sung sướng hiện lên trên mặt nó mà đâm phát khùng. Lại thêm một người nữa được nhận, chạy tuôn ào ra mừng rỡ la hét vang rân. Tôi chết điếng. Bóng nắng đã chiếu xiêng khiến bóng đọt dừa ngã xấp xuống vách lều bên hông trại. Đúng sáu giờ, phái đoàn sẽ lên ghe để về bên Trengganu... một tháng sau mới trở qua. Phải chi một hai tuần cũng rán đợi được, một tháng là ba mươi ngày, lâu quá!
Dân nó cười hì hì một hồi rồi mới hỏi vợ chồng tôi:
- Chắc anh chị cũng được Canada nhận gì đó?
Tôi phát đổ cộc ngang xương:
- Nhận cái khỉ khô, khi không đưa cho mấy tờ giấy nẩy rồi biểu ra đứng ngoài nầy chờ, chờ hoài, bây giờ muốn trở vô lại không được. Còn một tiếng đồng hồ, ai cũng sợ trễ nên chen lấn dữ quá, anh chị có cháu nên giành không lại.
Dân gì đó không cười nữa, nhìn tôi:
- Vậy mà hồi nãy tới giờ anh không nói gì hết, em đâu có biết. Để em nói cho anh vô gì đó.
Nghe Dân gì đó vừa nói xong, tôi vừa mừng vừa ngạc nhiên:
- Làm sao mà vô được, em biết cách gì giúp anh chị với, em quen với ai vậy?
Dân gì đó trấn an tôi:
- Dễ ợt, tưởng chuyện gì khó em làm không được, chớ chuyện vô phái đoàn gì đó em làm cho anh coi.
Trời, thằng này ngon lành thiệt. Đã mấy tiếng đồng hồ rồi, tôi muốn điên lên vì chờ đợi, nghĩ hoài không ra cách nào để giải quyết. Nó mới vừa nghe xong, nói dễ như chuyện giỡn chơi. Nhưng Dân gì đó đâu có giỡn chơi. Nó vừa nói vừa đi trở vô trong, không đầy năm phút sau nó cùng anh trưởng ban trật tự bước ra kiếm tôi. Anh chào tôi và nói:
- Mình chờ cho người nầy vừa được phỏng vấn xong là tôi đưa anh chị vô.
Tôi cám ơn anh ta và hỏi:
- Anh trưởng ban và Dân có quen nhau?
Anh nói:
- Tôi và Dân có lần đi buôn chung nhau nên quen biết. Hồi nãy tôi dắt nó vô đó, tiếc quá, vì tôi không biết nên để anh chị phải chờ. Đợt rồi, không ai chịu đi Canada hết, đợt nầy lại ghi tên quá đông nên phải chen lấn...
Tôi mừng hết sức và chợt cảm thấy mình... dở ẹt. Chuyện dễ như trở bàn tay. Dân gì đó làm cái một, trong khi tôi loay hoay hoài mà không biết phải giải quyết phải ra sao. Tôi tin sau khi định cư, lăn lộn vào cuộc sống Dân gì đó sẽ thành công hơn tôi xa lắm. Những đứa trẻ nhà nghèo, từ nhỏ phải đối phó với muôn vàn khó khăn trong cuộc mưu sinh, trở nên tháo vác, khôn ngoan hơn những đứa sống trong vòng tay thương yêu đùm bọc của mẹ cha cùng với tất cả những tiện nghi đầy đủ. Nói như vậy để tự biện hộ cho những cái dở của tôi, chớ thiệt ra cũng có những người xuất thân từ những gia đình giàu có, sang trọng mà cũng khôn ngoan, lanh lợi dàn trời!
Cuối cùng rồi tôi cũng gặp lại ông mập. Trời đã về chiều, khi hậu trở nên dễ chịu hơn, mặt ông ta bớt đỏ. Mồ hôi cũng không còn tươm ra như lúc ban trưa. Khi tôi đưa xấp giấy trở lại ông cầm lấy, không nói thêm tiếng nào, cắm đầu ký tên hết tờ nầy đến tờ khác. Ông cầm viết tay trái, bàn tay to như nải chuối sứ, cầm cây viết quay ngược hý hoáy một hồi lâu. Tôi vốn là thầy giáo, thấy cách cầm viết của ông thiệt là ngược ngạo, trong bụng nghĩ thầm làm sao mà ông ta viết được, cũng may là ông ta không đi học ở Việt Nam, nếu có thì thế nào cũng... bị đòn! Tôi lén nhìn qua Duyên thấy mắt nàng sáng lên. Nàng ngó tôi cười. Tôi rất mừng Như vậy là ông ta đã nhận tôi và vợ con vào Canada. Trong thoáng chốc tất cả lo âu từ trước tới giờ tiêu tan hết. Trong tôi chỉ còn một nỗi vui sướng chất ngất. Vậy là tôi được Canada nhận rồi. Mọi khó khăn đã chấm dứt. Bây giờ chỉ còn chờ ngày rời đảo nữa thôi.
Xấp giấy đã được ký xong, ông mới ngẩng đầu lên nhìn tôi nói:
- Ông bà và cháu bé đã được thâu nhận định cư ở Canada. Ông ký tên vào các tờ giấy nầy.
Ông đẩy xấp giấy qua cho tôi. Tôi ký một hơi bốn, năm tờ gì đó, không kịp đọc qua coi mình đã ký những gì. Khi mọi thủ tục xong xuôi, ông ta nhìn Bi ngơ ngác đôi mắt thỏ, buột miệng khen cậu bé to con và đẹp trai. Tôi cám ơn ông đã giúp đỡ cho vợ chồng tôi và ngõ ý sung sướng được định cư ở đất nước của ông. Tự nhiên tôi cảm thấy ông già mập nầy dễ thương hết sức! Trước khi bước qua bàn kế bên để điều tra chánh trị, ông ta hỏi hồi tôi ở Việt Nam làm nghề gì. Nghe tôi trả lời, ông lắc đầu an ủi
-Vậy là phải đổi nghề khác rồi.
Ông đưa tay từ giã và chúc may mắn. Lòng tôi vui như mở hội. Tôi đứng dậy cùng Duyên bước qua bàn kế. Người hỏi mới còn trẻ, dáng nghiêm nghị, nói tiếng Pháp, chỉ hỏi có một câu:
- Trong thời gian làm giáo sư, ông có dạy học cho Cộng sản không?
Tôi trả lời liền
-Không có.
Ông ta đưa tôi ký thêm vài tờ nữa trong đó có giấy khám sức khỏe. Mọi việc xong xuôi, tôi bước ra ngoài, bước đi nhẹ như bông gòn. Ôi! nắng chiều Bidong sao mà đẹp quá vậy! Một nỗi sung sướng tràn ngập đầy ứ trong tim, trong phổi. Tôi vừa đi vừa tưởng tượng vùng đất Canada lạ lùng mà tôi sắp được đến. Một tương lai mới tinh mở ra trước mặt và mọi sự phải bắt đầu trở lại từ con số không.
Tôi bước ra cửa đưa mắt nhìn ra ngoài. Ở nhà chờ đợi dựa vòng rào, các bạn bè nhốn nháo dòm vào để nghiên cứu tình hình, bàn tán xôn xao.Tôi thấy anh chị Tư Trần Hưng Đạo, Sơn, Út Trung, Chị Điệp, chị Kiều, Tô Tỷ và các anh em đang trông ngóng đợi tôi ra. Dân gì đó đi cạnh tôi, nói cười luôn miệng. Sơn chạy tới hỏi:
- Ông thầy được nhận chưa, bị cái gì rắc rối mà lâu quá vậy?
Tôi đưa tay chào Sơn chưa kịp trả lời thì Dân gì đó đã vọt miệng:
- Tôi được nhận gì đó, còn ông thầy giáo bị xù rồi.
Tư Trần Hưng Đạo nói:
- Mày xù ổng chớ phái đoàn Canada đâu có xù....
Dân gì đó nghênh mặt lên hỏi:
- Ừ, ừ, tại sao anh biết ổng được Canada nhận gì đó?
- Ông thầy bị xù tại sao trong tay bà thầy lại cầm hai tấm giấy khám sức khỏe nè!
Dân gì đó bị lật tẩy cười hì hì. Cả đám bạn bè bu quanh tôi mừng rỡ hỏi thăm lăng xăng. Các em Mai, Lan hỏi:
- Anh được nhận đi tỉnh nào?
Nghe hỏi tôi chợt chưng hửng:
- Anh biết nó nhận, mừng quá quên hỏi coi đi đâu... mà thây kệ chỗ nào cũng được.
Lan nói:
- Em với chị Mai, chị Tuyết, anh Tiến được đi Ottawa.
- Hình như Ottawa là thủ đô của Canada phải không, vùng đó nói tiếng Anh mà.
- Ừ, khi vô phỏng vấn tụi em trả lời bằng tiếng Anh.
Tôi chợt nghĩ ra:
- Thôi rồi, chắc là anh không được đi Ottawa với tụi em rồi, hồi nãy anh trả lời bằng tiếng Pháp. Làm sao bây giờ, ở Canada chỉ có tỉnh Québec nói tiếng Pháp thôi. Mà Québec xa Ottawa mấy trăm cây số... làm sao mà gặp nhau được?
Tư Trần Hưng Đạo nghe anh em tôi đối đáp, xen vô:
- Hơi đâu mà lo, miễn là đi được. Còn việc thăm viếng nhau thì lâu lâu để dành tiền mua vé xe đò, gặp nhau mấy hồi. Ở xứ tự do mà, đâu cần phải xin giấy phép công an khu vực, với phường khóm, xã, huyện, gì...
Tôi đứng xuội lơ cứ tưởng hễ được đi Canada thì anh em sẽ được ở chung nhau nhè đâu lại có chuyện đứa ở tỉnh nầy, đứa ở tỉnh kia. Phải chi biết như vậy, khi mở hố sơ Cao Ủy đừng khai riêng rẻ ra làm chi.
Để chọc tôi, Tư Trần Hưng Đạo nói tiếp:
- Có điều các cô được ở thủ đô lớn sang trọng, còn bồ thì ở tỉnh lỵ xa xôi, cũng như người ở Sài Gòn, người ở Bạc Liêu, Cà Mau vậy.
Tôi cười trả lời anh:
- Tôi lo là anh em xa nhau, chớ chuyện ở thành phố lớn với thành phố nhỏ, quê mùa, đâu có gì quan trọng. Cái quan trọng là tổ chức cuộc sống mới sao cho thích hợp? sao cho có ý nghĩa... Chuyện giàu nghèo sang hèn tôi không để ý tới, mình đi tỵ nạn mà!
Tư Trần Hưng Đạo cười ha hả, ôm lấy vai tôi. Cả đám kéo nhau ra về. Con đường dọc theo mé biển, cát trắng nước xanh. Buổi chiều êm ả, lòng tôi lâng lâng theo từng đợt sóng rạt rào. Những sáng vất vả gian nan, những chiều đợi chờ mòn mõi... chỉ trong một cuộc phỏng vấn ngắn ngủi, tất cả tan biến như bọt sóng. Đại dương nào chứa hết niềm vui...
_____________________
Pulau Bidong Miền Đất Lạ
Chương 23
CƠN BÃO ĐẦU MÙA
Cuộc tình cờ không hẹn mà gặp, tối nay ở nhà mát Vũng Tàu hầu như đủ mặt. Tôi vì đến sớm nên giành được chỗ tốt, ngồi gần cây cột phía vách sau, khi mỏi dựa lưng cũng đỡ khổ. Sơn và Út Trung xê qua sàng lại cũng chiếm được hai cây cột ở hai bên. Anh Tư mò ở đâu đó một cây đèn dầu lớn, đốt lên ngọn lửa sáng màu vàng đục, ống khói đen thùi. Cái lều được dựng cheo leo trên một đống đá ngổn ngang vậy mà cũng khá chắc nên khi Quách Linh Hoạt và Dân gì đó vừa tới, leo lên cầu thang rầm rầm mà cái lều không chút lung lay... Cũng lạ thiệt, thằng Dân gì đó biệt tăm biệt tích cả tuần nay, không biết nó chun trong cái hốc nào mất tiêu, bây giờ mới xuất hiện đi chơi, lại kéo thêm ông quan ba hải quân Quách Linh Hoạt, có vẻ ốm và đen hơn lúc ở đảo Dừa.
Anh Tư Trần Hưng Đạo nấu xong bình trà lớn để ở giữa phòng, giọng ồm ồm:
- Vậy là có đủ mặt anh em, tối nay tụi mình họp đại hội được rồi... Hai bạn bộ có hẹn đi chơi chung hay sao mà tới một lượt vậy?
Dân gi đó loay hoay một hồi rồi ngập ngừng trả lời:
- Ừa, ừa, tôi với anh Hoạt đi chung gì đó...
Nghe nó trả lời, tôi đâm ngạc nhiên. Cái thằng nầy lúc nào cũng láu táu khỉ khọn, cười nói không dứt, sao bữa nay lại êm ru bà rù. Nó mặc một cái áo lính ka ky cũ kỹ, cái quần cụt đen, trông rất bụi đời. Không thấy nụ cười với chiếc răng vàng le lói thường ngày.
Tôi đưa tay ngoắc, chỉ một chỗ trống bên cạnh:
- Dân ngồi kế bên anh đây nè...
Tuy lều cũng khá cao nhưng nó vẫn đi lom khom như sợ đầu đụng phải cái nóc bên trên, trong bóng đêm nhá nhem ánh đèn, tôi thấy nó hốc hác qua dáng điệu quờ quạng. Mùi mồ hôi hăng hắc bốc lên từ chiếc áo cũ lâu ngày không giặt. Tội nghiệp một thân một mình không ai chăm sóc. Thằng Kiệt em nó, cũng tưởng được Hủ Tiếu hứa cho đi chung, nhè đâu tới phút chót lại đổi ý, thành ra thằng nhỏ phải dội về Chợ Lớn. Con người có số mạng, y như có lần nó đã nói
- Hễ cái số đi được thì dầu nằm nhà cũng có người tới rủ đi, còn không đi được thì có lên tới nóc ghe cũng bị đuổi xuống.
Quả đúng y chang trường hợp em nó. Dân gì đó ngồi bệt xuống sàn, hai tay để dài trên đầu gối, nhìn ra cửa lều. Trời đêm nay không trăng cũng không sao, đêm tối đen mịt mùng. Phía dưới xa xa, ánh đèn của dãy nhà kho và cầu tàu chỉ soi sáng một vùng mờ mờ vàng vọt. Trên đỉnh núi có những đốm lửa nhỏ của đám cháy rừng. Tiếng sóng ngàn năm rì rầm xa vắng. Quách Linh Hoạt ngồi phía cạnh cửa lều, tiếp lời Dân:
- Ghé lại chơi với anh em một chút xíu thôi. Tôi với Dân gì đó tối nay có hẹn vượt đường mòn Hồ Chí Minh... Lúc nầy hai đứa kẹt quá nên rán bò!
À, thì ra hai anh bạn nầy gia nhập vô băng buôn bán làm ăn ở chợ trời. Vượt đường mòn Hồ Chí Minh ở Bidong có nghĩa là xuống bãi Buôn Lậu hay bãi Sang Đồ mua hàng hóa của các ghe buôn lậu, rồi chuyển hàng đi xuyên qua núi theo đường mòn gai góc cheo leo trong đêm hôm khuya khoắc để vào ngả sau, chun vô khu chợ trời. Hàng vô được tới chợ là an toàn trên xa lộ. Nếu giữa đường gặp phải cảnh sát Mã hay các tay anh chị của các băng đảng đón đường cướp giựt thì kể như là cụt vốn. Dân đi buôn phải xuất vốn mua hàng hóa, thông thường các mặt hàng thông dụng như gạo, đường, cà phê, thuốc lá, bôm, nho, nước ngọt, dép, khăn... rồi mướn người khiêng vác về chợ, lời hay lỗ là do giá thị trường lên xuống. Còn như không vốn chỉ ra công vác một thùng hàng về tới nơi thì lãnh được một đồng tiền Mã. Chỉ cần nghĩ tới đọan đường mà hai bạn sẽ phải trải qua trong đêm hôm khuya khoắc, tôi cũng đủ ớn lạnh xương sống. Họ phải đi thầm trong bóng đêm mịt mùng, không được dùng đèn bấm để soi sáng, hầu tránh cảnh sát và bọn cướp giựt, len lỏi trên các đường dốc dựng đứng, hiểm trở quanh co, đầy đá sỏi gai góc gian nan...
Tôi đã hiểu tại sao Dân trở nên ít nói và thay đổi. Tôi nắm lấy cánh tay khẳng kheo của nó:
- Em đi như vậy có cực khổ lắm không?
Nó trả lời xụi lơ:
- Vác cái thùng thì không nặng, chỉ có điều phải thức đêm, về tới chợ là gần sáng gì đó. Em ngủ ban ngày... mà nắng nóng quá ngủ không được gì đó!
Quách Linh Họat tiếp lời nó:
- Đi vài lần rồi quen, cũng còn chịu đựng được. Nhưng sợ nhứt là hai ba toán buôn lậu đụng chạm quyền lợi nhau, có thể vì tranh mua, phá giá hoặc cướp giựt, thường xảy ra các cuộc thanh toán, đâm chém dữ dội. Mình kẹt ở giữa là lãnh đủ. Cũng may tôi và Dân chưa bị lần nào. Tụi nầy mới đi thử có tuần nay...
Tôi nghe nói, ở đảo có nhiều băng đảng, họ chia ra nhiều phe nhóm làm ăn. Khu F là băng của dân Tàu nhà giàu, khu G là dân thủy thủ, khu D là dân chợ trời... rồi có đảng Satan, đảng Quỉ Kiến Sầu... đảng nào cũng dữ dội. Ở trên đồi Tôn Giáo phía bãi sau khu C có một nhóm người Miên cũng là tay anh chị bự. Có lần một người trong nhóm bị băng của người Tàu đánh tới lòi mắt. Ngoài chuyện tranh giành quyền lợi, còn có chuyện tranh giành thế lực, hoặc tình yêu... Nhiều khi việc nhỏ xíu không có gì, cũng có thể chém giết nhau được. Người nào đến đảo cũng mang trong lòng biết bao khổ đau, uất ức, bực dọc, khủng hoảng... như một trái phá đã gắn ngòi. Chỉ cần một tia lửa nhỏ trái phá sẽ nổ tung! Như mấy hôm trước, tôi đang chìm trong giấc ngủ say nồng, chợt tỉnh giấc vì có tiếng la hét ghê rợn trong đêm trường tịch mịch. Tôi rán lắng nghe. Lều thuộc khu G nằm trong khu vực giao thông của dân buôn lậu, từ bãi Sang Đồ vượt núi để lòn ngả sau vô chợ trời. Tiếng gậy gộc đập nhau chan chát. Tiếng chưn chạy rầm rập ngoài ngõ. Bỗng nhiên có tiếng la lớn thảm thiết
- Chết tao rồi, trả thù cho tao!
Trời! chuyện gì vậy? Đêm khuya cả trại im lìm, tiếng kêu la lồng lộng nghe rùng rợn hãi hùng. Tôi lo trong bụng vì vách lều cột bằng bao ny lông đựng bột mì bở rẹt, nếu mấy tay cao thủ nầy đâm chém nhau, chạy càn đại vào lều để tránh đòn thì khá nguy hiểm...
Tôi hỏi Quách Linh Hoạt:
- Làm sao mình biết ai buôn bán làm ăn, ai cao bồi du đảng cướp giựt?
Quách Linh Hoạt cười:
- Bạn cứ nhìn Dân gì đó với tôi là biết ngay. Người buôn bán lương thiện là tại không có tiền nên phải kiếm cách bương chải, mua đi bán lại để kiếm sống. Còn mấy đảng ăn cướp là thuộc thành phần du đảng, bất hảo từ bên Việt Nam, qua đây tiếp tục theo đường cũ. Đâm chém, cướp giựt, giành gái, nhậu nhẹt, say sưa...
Sơn hỏi:
- Ở Mã Lai là xứ Hồi Giáo cấm tuyệt rượu, làm sao có được mà uống?
Dân gì đó giải thích:
- Mình thì không mua ruợu được gì đó... Chớ mấy tay dao búa thiếu gì... Thịt heo, ruợu nó mua của các ghe buôn lậu... có khi mua của mấy thủy thủ ghe tàu chở tiếp tế nước gì đó...
Tư Trần Hưng Đạo góp chuyện:
- Ở đâu cũng vậy, có tiền là có đủ thứ. Bạn thấy đó ở chợ trời Bidong đâu thiếu thứ nào. Cà phê, hủ tiếu, cháo gà, thợ uốn tóc, hớt tóc, thợ bạc, thợ sửa đồng hồ...
Tôi thắc mắc:
- Vậy chớ cảnh sát Mã và ban an ninh trại không kiểm soát được hết sau?
Quách Linh Hoạt cười:
- Cảnh sát Mã có chừng một tiểu đội vừa lo tuần phòng ghe tàu vượt biên tấp vô đảo, vừa lo rượt bắt ghe buôn lậu... để kiếm tiền, còn thì giờ đâu mà can thiệp chuyện cao bồi, chuyện du đảng đâm chém nhau... Mà dầu có chết năm ba người thì cũng đâu có sao. Hình phạt của Mã là nhốt dưới nhà sàn và cạo đầu trọc lóc những tội vi cảnh như đánh lộn, nhảy đầm... Còn giết người hoặc Cộng sản thì giải qua bên Kuala Trengganu để điều tra và xét xử...
Út Trung nói:
- Tôi nghe hôm trước, tụi Mã đi tuần trên chóp núi có bắt được trong một cái đồn bỏ hoang, bốn Việt Cộng đang dùng điện đài để liên lạc về Việt Nam. Ghê chưa, ở đảo bây giờ số người đông gần bốn chục ngàn, không biết ai tỵ nạn thiệt, ai tỵ nạn giả...
Sơn mãi lúc đó mới nói :
- Các bạn có nhớ thằng cán bộ Hoa Vận của Bạc Liêu không?
Tôi nói:
- Nhớ chớ sao không, nó người Tiều lai, đen thui cao lớn, tóc quăn dợn sóng... chuyện gì vậy?
Sơn nói hạ giọng:
- Lúc nó kiểm soát tụi mình xuống ghe ở Cà Mau, rồi thừa lúc đêm tối trà trộn đi theo luôn, không ai để ý hết vì ghe đông quá. Trong chiếc BL 1648 có vợ con nó theo từ trước, qua tới đảo Dừa không bao giờ ló mặt ra ngoài. Đám Hủ Tiếu che chở đùm bọc. Nhưng khi tới Bidong thì ban an ninh trong trại biết được, kêu lên kêu xuống điều tra, tài công Hốt với tài công mặt rỗ cũng bị nữa...
- Rồi sao?
- Hốt với mặt rỗ thiệt tình tỵ nạn nên không bị rắc rối, còn tên cán bộ Hoa Vận bị đưa qua bên Trengganu để điều tra lại chưa thấy trở về, không biết là có bị chuyện gì không? Ban an ninh trại bất lực với các băng đảng vì họ sợ bị trả thù nên ít để ý tới bọn nầy. Họ chỉ theo dõi bọn cộng sản, ghe nào vô đảo cũng phải để ý sợ bọn nó trà trộn vô tập thể tỵ nạn... Cũng khó lắm vì có nhiều khi họ là Cộng sản thiệt, nhưng cũng tỵ nạn thiệt. Vấn đề là làm sao biết được họ có hoạt động cho Cộng sản hay không. Từ ngày đảo thành lập trại tỵ nạn tới nay có tất cả ba mươi sáu người mất tích một cách bí mật. Có tên trong danh sách nhập trại mà không có người, có thể họ chết mất xác ngoài biển hoặc trốn lánh trên núi hoặc ăn cắp ghe trở về Việt Nam...
Nghe các bạn trình bày vấn đề tôi cảm thấy được nổi khó khăn của ban an ninh và việc phức tạp của tập thể. Cái biên giới của buôn lậu với du đảng, của Cộng sản tỵ nạn với Cộng sản gián điệp mong manh quá, làm sao và bằng cách nào để xác định được. Nếu không khéo người lương thiện bị lầm với ngươi bất lương và ngược lại. Cuộc chiến tranh dai dẳng của đất nước đâu có chấm dứt, nó mãi kéo dài tới Bidong nầy và sẽ còn tới đâu nữa....
Tối nay trời đứng gió. Tôi ngồi tận bên trong nên cảm thấy hơi nóng hầm hập. Cũng lạ, ở tại ghềnh đá nầy có lúc nào mà thiếu gió mát như bữa nay. Dám tối nay có cơn mưa đầu mùa, mây kéo đen kịt cả bầu trời nên không thấy cả một ngôi sao nhỏ. Đối diện tôi, ngồi bên cạnh cửa lều Quách Linh Hoạt tóc dài chấm vai, râu mọc tua tủa. Đèn soi sáng nét mặt xương xương trông anh già cỗi. Hoàn toàn không còn một chút xíu nào hình ảnh đẹp trai oai hùng của một vị sĩ quan hải quân Việt Nam Cộng Hòa. Cạnh tôi, Dân gì đó cũng không khác. Cả hai từ ngày gia nhập vào giới buôn lậu quần áo rách rưới dơ bẩn, nhàu nhò, da dẻ, đen đúa, phong sương. Nhưng nhìn chung Sơn, Út Trung, tôi cũng y vậy. Ở nơi góc biển chơn trời nầy, mọi người giống hệt nhau, không biết ai là ai. Trong đám người lúc nhúc hỗn độn đó, ai là dân biểu, ai là bộ trưởng, ai là bác sĩ, kỹ sư? Ai là thợ thuyền, nông dân hay đánh cá? Tới đây mọi người giống nhau hết. Giống từ hình dáng bên ngoài đến tâm tư tình cảm bên trong. Giống nhau từ hoàn cảnh, số phận, giống nhau từ nỗi long đong. Đảo Bidong như con tàu nhỏ lênh đênh trong biển trời hy vọng, nhưng vùng đất hứa chừng như còn lấp ló chưn mây. Nhưng chừng nào mới tới được cái chưn mây xa lắc xa lơ đó?
Út Trung hỏi Quách Linh Hoạt:
- Hai ông bà định xin đi Mỹ hay Canada? Nếu đi Mỹ là lâu lắm đó..
- Tôi định đi Canada mà bà xã không chịu vì sợ lạnh, bả ốm quá... Tôi xin đi Mỹ theo ưu tiên ba, thành phần công chức quân nhân chế độ Việt Nam Cộng Hòa cũ. Đơn đã được cứu xét, tụi tôi dễ lắm, hồ sơ, quân số còn y nguyên, chỉ cần dò lại cho đúng rồi chờ tới lúc có người bảo lãnh là được... nhưng chắc phải hơi lâu. Có người đã chờ đợi bảy tám tháng nay mà chưa nhúc nhích...
Tư Trần Hưng Đạo xen vô:
- Vậy thì cũng đỡ lo. Lâu bao nhiêu cũng rán. Sợ nhứt là những người không thuộc thành phần được ưu tiên thì mệt. Đợi cho nó hốt rác thì biết đến chừng nào!
Nghe anh Tư nói tới đó, tôi vội nghĩ ngay trong đầu cái danh từ hốt rác thông dụng ở đảo. Chữ dùng nghe tượng hình hết sức. Người tỵ nạn là rác? Ở Bidong nầy còn bao nhiêu rác phải hốt nữa? Ai là người đầu tiên đã có sáng kiến dùng chữ rác rến để so sánh với thân phận tỵ nạn bọt bèo, rong rêu. Thực tế quả là chua xót!
Quách Linh Hoạt phân tách tỉ mỉ:
- Muốn đi Mỹ thì phải có các điều kiện ưu tiên như được thân nhân ruột thịt bảo lãnh: ông bà, cha mẹ, anh em, vợ chồng... Nhưng người được bảo lãnh phải độc thân mới được, còn như có gia đình là không được. Tuy nhiên, nếu người đàn bà đi vượt biên có dắt theo con cái mà chồng còn ở lại Việt Nam thì được kể ưu tiên một, họ được coi như độc thân...
Út Trung cười:
- Thì đúng rồi, không có chồng thì phải kể là độc thân chớ!
Quách Linh Hoạt tiếp:
- Còn như không có thân nhân thì phải là những người đã có làm việc trong các cơ quan của Mỹ trên sáu tháng, trực thuộc quân đội hay dân sự của nhà nước Mỹ. Các cơ quan tư nhân không kể. Mấy người có bằng cấp tốt nghiệp các Đại học Mỹ cũng thuộc ưu tiên thứ hai nầy. Còn ưu tiên ba thì dành cho công chức, quân nhân Việt Nam. Nhưng không phải ai cũng được. Phải có làm việc chánh thức cho công quyền thời hạn tối thiểu là năm năm...
Tư Trần Hưng Đạo cười:
- Ai biểu mình khai thiếu làm chi, cứ khai sáu bảy năm gì đó...
Quách Linh Hoạt nói:
- Các cơ quan tư thì muốn khai thế nào cũng được. Còn công chức quân nhân, hồ sơ lưu trữ đầy đủ, làm sao mà khai gian. Như tụi tôi có số quân, đơn vị phục vụ, tên tuổi vị chỉ huy trưởng...
Dân gì đó bỗng nói:
- Nghe nói có người khai ăn gian gì đó bị Mỹ xù.
Thêm một danh từ lạ của Bidong nữa. Xù có nghĩa là bác đơn, hồ sơ nhập cảnh không được chấp nhận. Trong những ngày mới đến đảo, tôi nghe danh từ nầy phổ biến khắp mọi nơi. Người nầy bị Mỹ xù, người kia bị Úc xù. Lần đầu mới nghe qua, tôi lấy làm lạ, suy nghĩ hoài, không biết chữ xù nầy là do chữ Tây hay chữ Tàu biến âm? Nhiều câu chuyện được truyền tai nhau. Một bà mẹ bồng con nhỏ vào phái đoàn Mỹ phỏng vấn. Ông đại diện hỏi bà bằng tiếng Mỹ có thông dịch viên Việt. Lúc đó đứa nhỏ phát khóc. Bà quýnh quắn dỗ con
- Nín đi, con khóc ông Mỹ ăn thịt bây giờ.
Người đại diện phái đoàn bất ngờ bật qua nói tiếng Việt rành rọt
- Người Mỹ văn minh không bao giờ ăn thịt con nít.
Kết cuộc là mẹ con bà Việt Nam ẩu tả đó bị xù! Chuyện chắc là do một người nào đó có óc khôi hài đặt ra để kể cho vui, không lẽ người đại diện Mỹ lại ngây thơ, khờ khạo đến vậy! Nhưng các nhân viên Mỹ biết tiếng Việt rành rọt thì rất thông thường vì đa số đều có một thời gian làm việc tại Việt Nam.
Cạnh lều tôi, có em một ông Tàu già bán cháo gà, tuổi chừng độ hai mươi, hai mươi mốt. Vì muốn được đi Mỹ theo điều kiện độc thân nên anh ta đã khai gian dưới mười tám tuổi, tính kỹ ra năm sanh là 1962. Anh học thuộc lòng và trước sau vẫn xác định là sanh vào ngày tháng đó. Bất ngờ anh được hỏi
-Sanh năm 1962 vậy tuổi con gì?
Anh bạn tá hỏa tam tinh, miệng ấp a ấp úng, tính hoài không ra, không biết mình tuổi con trâu hay con dê? Những chuyện dấu đầu lòi đuôi như vậy nhiều lắm, đương nhiên người khai gian dối như vậy sẽ bị xù, phải xin đi nước khác.
Tôi hỏi Dân gì đó:
- Theo em thì tại sao bị bác đơn lại kêu là xù?
Dân trả lời:
- Khi mình đi đánh bài mà không muốn chơi nữa hay chia lộn bài gì đó, xóa bài để bỏ thì kêu là xù bài. Mấy người chơi cờ bạc ưa nói gì đó...
- Hèn chi ở đây người ta hay dùng chữ nầy, đúng quá. Mình vô phái đoàn phỏng vấn để đi định cư y như chơi đánh bài, cũng có chuyện hên xui, gặp lúc tay cái không vui, xù bài thì tay con hết đường cạy gỡ....
Tư Trần Hưng Đạo nhìn tôi rồi nhìn Quách Linh Hoạt:
- Một bạn làm thầy giáo, một bạn làm sĩ quan, cũng có điều kiện để đi... còn tụi tôi tính đi tính lại không có được chút xíu nào hết, nước nào cũng xù thì kẹt dữ...
Sơn nói giỡn chơi:
- Thì lúc đó mình lên núi kiếm cây, đóng ghe trở về Việt Nam... làm một chuyến vượt biên ngược lại...
Tư Trần Hưng Đạo la lên:
- Thôi, đừng giỡn chớ bạn, tôi vượt biên một lần là tởn tới già, bây giờ mỗi lần thấy các ghe biển là sợ. Nói chi vừa tới bờ Việt Nam lại thấy một anh công an áo vàng nón cối đứng chờ...
Quách Linh Họat phân tách:
- Nếu bị Mỹ xù cũng còn có Canada và Úc. Hai nước nầy cũng không đòi hỏi điều kiện gì nhiều. Đời sống cũng dễ thở, chắc cũng có chỗ cho anh em mình. Canada mỗi tháng thâu nhận năm trăm người, còn Úc thì tám trăm. Đặc biệt các cô độc thân và đi một mình thì dễ được cứu xét. Nói chung nước nào cũng ưa chọn thanh niên trai trẻ, những người còn đầy đủ năng lực làm việc. Những người già cả, bịnh họan thì khó khăn hơn. Nhưng vì nhân đạo nên cũng có nhiều nước nhận. Tôi thấy nhiều cụ già và người tàn tật được đi Pháp... Mấy người nầy không còn lao động được mà chánh phủ phải nuôi dưỡng... cũng là một gánh nặng cho họ.
Anh nói tới đó, cả bọn ngồi im. Lòng nhân đạo nào cũng có giới hạn, tới mức nào đó thì tình thương sẽ không còn, chừng đó người tỵ nạn Việt Nam sẽ ra sao? Câu trả lời thiệt khó. Đêm chừng đã khuya, Quách Linh Hoạt va Dân gì đó phải đi đến điểm hẹn để nhận hàng, nên cả hai đứng dậy từ giã. Bóng tối nhạt nhòa. Tôi theo ra đứng ở cửa lều, từ trên cao nhìn xuống thấy những lùm cây đen đủi. Hai người len lỏi đi dọc theo mé nước, trông nhỏ xíu cô đơn, chỉ phút chốc mất biệt trong bóng đen hun hút. Bất ngờ, tôi nghe tiếng còi tàu bịnh viện Ile de Lumìère hụ lên từng hồi dài. Tiếng còi vang lên lanh lãnh giữa biển trời đêm nghe có gì hối hả, gấp rút. Các bạn trong lều cũng túa ra để nhìn. Út Trung mắt sáng nên thấy trước
- Ủa, ủa, chiếc tàu Pháp giờ nầy hụ còi tính đi đâu. Nó đang di chuyển từ từ...
Quả nhiên tôi thấy những ngọn đèn tàu di động. Đúng rồi, tàu đang đi. Mà tại sao lại đi ban đêm như tối nay? Tôi quay qua hỏi anh Tư.
Tư Trần Hưng Đạo đoán:
- Có lẽ nó thiếu nước uống hay thực phẩm, đi qua Trengganu để được tiếp tế, sáng mai trở về... Không phải về Pháp đâu, nếu không ở Bidong nầy nữa thì cũng phải thông báo từ giã chớ. Mới đến có vài tuần mà....
Tôi cũng nghĩ y như vậy nhưng không biết vì lẽ gì nó lại nhổ neo đi. Chỉ trong phút chốc nó đã khuất sau ghềnh đá. Trên mặt biển đen ngòm, bây giờ không còn một bóng đèn nào. Xung quanh cầu tiếp liệu và dãy nhà kho những tia đèn vàng vọt leo lét không đủ sức xuyên thủng màn đêm. Bidong ban ngày ồn ào nhưng ban đêm lạnh tanh. Đúng là trái ngược. Sơn cũng đã về. Tôi ở lại lều để ngủ. Tối nay có anh Tư và Út Trung...
Đến giữa khuya, trời bắt đầu nổi cơn giông. Rồi những giọt mưa nặng hột rào rào trên nóc lều. Rồi gió lốc từng cơn. Lều vặn mình kêu răng rắc. Tôi nằm trên mặt sàn cây, lắng nghe tiếng gió ù ù tưởng như có đoàn xe bọc sắt hằng ngàn chiếc rầm rộ chạy bên vách. Biển bắt đầu nổi sóng gầm thét dữ dội như con cọp bị thương vùng vẫy lồng lộn. Gió điên cuồng thổi muốn vỡ tung nóc lều. Anh Tư nằm sát vách bị ướt, lần lần xích vô giữa để tránh những giọt nước bắn xuyên qua vách mùng. Gió dữ quá nếu cứ kéo dài thêm chút nữa, lều dám sập lắm. Bên trên những túi nước lớn đọng vũng trên nóc ny lông, chảy dội xuống ào ào, khiến ba đứa tôi phải cuốn vội mùng mền tránh dột. Một góc lều đã bị thổi tung. Tôi chạy lại đứng ôm gốc cột, tay nắm chặt mí bao ny lông dừng vách, miệng la oai oái:
- Coi chừng nóc lều bay mất...
Một phần nóc đã bị phá, gió thổi bay phần phật. Út Trung leo lên nắm được mí vải trì xuống. Anh Tư kiếm được một cây đòn dài, đứng phía dưới chống lên các túi nước đọng. Khối nước được đẩy lên cao chảy ra tràn hai bên, khiến các túi nước kế phồng to ra trũng xuống. Anh phải đẩy các túi nước kế tiếp tục.... Bidong bị cơn bão lớn đầu mùa mưa. Sóng dữ dội, đập muốn vỡ tung ghềnh đá. Các ghe Mã Lai nhỏ chở thực phẩm của Liên Hiệp Quốc bị dập dồi, tung vô cầu supply ầm ầm. Tiếng la hét của các thủy thu vang lồng lộng trong gió. Các lều kế cận có chiếc đã bay mất nóc, có chiếc xiêu vẹo. Ào, một cơn lốc mạnh, nóc lều bị đứt dây bung ra bay dạt đâu mất. Ba anh em bị nước mưa chảy trên đầu trên cổ, ướt mem, lạnh ngắt, bèn chạy núp mưa ở lều phía sau. Chiếc nầy may mắn còn nguyên nhờ nép mình dưới một khối đá đồ sộ, hai bên có các lều vây quanh che kín. Cả một bầu trời ướt sũng nước, mưa to gió lớn như cơn hồng thủy. Bidong tưởng chừng như sắp bị mưa to gió lớn cuốn trôi. Mưa như trút nước giăng kín cửa lều, phía trước nước chảy thành dòng, cuồn cuộn như thác lũ.
Chiếc lều của anh Tư bây giờ chỉ còn cái sườn cây, kèo cột trơ vơ. Tôi bỗng chợt nhớ Dân gì đó với Quách Linh Hoạt, bèn kêu lên:
- Chết cha rồi, xui quá!
Tư Trần Hưng Đạo đứng nhìn mưa kế bên, tưởng tôi sợ cái lều bị hư nên nói:
- Cũng may nó bị thổi tróc nóc mà không sập. Để mai mua nóc, mua vách mình lợp lại...
Út Trung cũng nói:
- Dễ lắm, chỉ cần cột dây kẽm thêm cho kỹ. Kỳ nầy mình cột thiệt chắc, để tôi làm cho... nếu có bão nữa thì yên chí, không thể nào đứt được.
Rồi Trung nói tiếp:
- Bão ở Bidong lớn quá, điệu nầy mấy ngàn cái lều đều bị bay nóc, cây cối gảy đổ, tàu bè hư hao. Hèn chi chiếc Ile de Lumỉère biết trước, nó dời qua núp bên kia đảo để tránh gió...
Biết hai bạn đã quên mất việc quan trọng hơn, tôi vội nói:
- Mưa gió, bão bùng như vầy. Dân gì đó với Quách Linh Hoạt kẹt giữa rừng núi làm sao xoay trở? Phải chi biết trước đừng đi...
Bên ngoài sấm sét chớp sáng lòe, nổ rách tung màn đêm thăm thẳm. Qua lằn chớp tôi thấy những sợi mưa bay ngang bay dọc và tưởng tượng ra ở dưới bãi Sang Đồ lúc nầy, trong bóng đêm dầy đặc như bưng lấy mắt, một nhóm người lầm lũi khiêng vác những kiện hàng, âm thầm như những bóng ma len theo đường mòn, xuyên qua vách núi đá trơn trợt... Rồi gió, rồi mưa. Những dòng nước chảy xiết như thác, những cành cây gãy gục, những tảng đá nứt lăn xuống triền dốc... nước lạnh ướt đẩm, gió buốt thấu xương...
Tôi lẩm bẩm:
- Thế nào thằng Dân gì đó cũng bịnh. Hồi chiều thấy nó ốm xác xơ, làm sao chịu đựng nỗi cơn bão đầu mùa nầy!
Út Trung im lặng nhìn mưa ào ạt nãy giờ, cũng góp ý:
- Hy vọng là biển nổi sóng từ đầu hôm, mấy ghe buôn không chèo ra khơi được. Biết đâu Quách Linh Hoạt với Dân gì đó cũng đã trở về rồi... Hai người đi cũng khoảng chín mười giờ, còn bão bắt đầu từ nửa đêm...
Nghe Trung nói tới đó, tôi bỗng giựt mình. Dân gì đó với Quách Linh Hoạt dầu gì thì cũng ở trên bờ, vất vả cực khổ cách mấy cũng còn chịu được. Trong khi đó, các tay buôn lậu đang chèo ghe trên biển mà gặp sóng dữ thì nguy. Chiếc ghe nhỏ xíu như cái hòm cây sẽ bể tung ra từng mảng... Đêm nay trong cơn bão bùng, bao nhiêu chiếc ghe buôn lậu Bidong gặp cơn nguy khốn cùng cực trên biển cả? Mười chiếc, hai mươi chiếc hay nhiều hơn nữa? Rồi số phận của những con người khốn khổ đó ra sao?
Gió vẫn còn thổi ào ào từng cơn nhưng đã dịu hơn lúc nãy. Mưa cũng đã dứt hột. Trời đêm lạnh teo ruột. Cũng may tôi mặc một cái áo vãi dầy. Chị chủ nhà lấy cho Út Trung mượn một cái áo khoác ka ki bận thêm cho ấm. Cây đèn cầy nhỏ bằng ngón tay cái bị gió tạt, ngọn lửa cháy le lói chỉ chực tắt, một dòng sáp đỏ chảy tuôn thành đống một bên, chừng một thời gian ngắn nữa nó sẽ tàn lụi... Người đàn bà ốm yếu quay trở về ngồi bên ánh đèn chập chờn tay chống bên mặt, hai đứa con nhỏ vẫn ngủ mê man. Đã năm sáu tháng nay chị trông đứng trông ngồi người người bà con bên Pháp gởi cho giấy bảo lãnh. Thơ đi thì có mà thơ về thì chưa. Một ngày chờ đợi ở Bidong là một ngày mòn mõi. Chị sẽ còn phải chịu đựng bao lâu nữa... Niềm hy vọng mong manh như ngọn nến!
Đã ba giờ sáng, cơn bão đã qua, mưa gió bớt dần. Những sợi mưa bay li ti như bụi. Liệu không còn tiếp tục sửa chữa gì được căn lều tróc nóc, chúng tôi chia tay nhau kéo về lều nhà. Trong ánh sáng lờ mờ, cả một bãi biển tan hoang xơ xác. Lều nào cũng bay mất nóc, cột kèo xiêu vẹo, đồ đạc vật dụng bay tứ tung vương vải. Những thân dừa gảy đổ, nằm chắn ngang lối đi, tàu lá rụng nằm đầy trên cát. Tôi co ro đi len theo mé biển, toàn cảnh hoang vắng rợn người. Bidong báo hiệu mùa mưa bắt đầu bằng cơn bão lớn. Tôi về tới lều, may quá nhờ nằm ở vị trí khuất gió nên lều còn nguyên. Chỉ vài tiếng nữa là trời sắp sáng. Không biết giờ nầy Dân gì đó với Quách Linh Hoạt đã về tới nhà chưa? Sáng mai sớm phải ghé thăm hai bạn đó mới yên bụng. Vì đã quá giấc, tôi không ngủ được nữa, nằm trên mặt sàn cây lồi lõm, nghĩ ngợi miên man...
Xung quanh toàn là những chiếc lều mong manh, những con người khốn khổ nương tựa nhau mà sống. Bidong nắng lửa, mưa dầu. Bidong mưa gió ầm ầm như cơn hồng thủy. Nhưng gió bão của Bidong là do thời tiết đất trời, còn gió bão ở Việt Nam là bão của lòng người. Lòng người nham hiểm, tàn độc, tham lam như cơn bão dữ, tàn phá quê hương không một xót thương. Sau cơn hồng thủy ở quê hương tù ngục, người người vượt qua biển lớn bám vô đảo Bidong, như chưn lều Tư Trần Hưng Đạo bám vô ghềnh đá cheo leo, để trông chờ vùng đất hứa. Nhưng niềm hy vọng vẫn còn xa biền biệt...
Người tỵ nạn Việt Nam phải còn chịu đựng bao nhiêu cơn bão thử thách nữa mới thấy được những tia sáng hy vọng le lói ở cuối chưn mây?
Võ Kỳ Điền
vokydien.blogspot.com
Đăng ngày 19 tháng 03.2021