Ngưu tầm ngưu
Nguyễn thị Cỏ May
Cách nay hơn một năm, hôm 4 tháng 02/22, Poutine tới Bắc kinh thăm Xi để xác nhận thêm một lần nữa mối hũu nghị «không biên giới» giữa hai người. Có lẽ vì xúc động mà Xi đã gọi Pou là «người bạn tốt nhứt» của mình. Cả hai tên đầu xỏ độc tài cộng sản và kiểu cộng sản đều cùng bị cơn chấn thương não do Liên-xô, năm 1991, một sớm một chiều, sụp đổ không kịp báo trước. Nhớ lại, Pou thấy mộng đế quốc bỗng chốc thành mây khói nên nay cố gắng phục hồi. Xi học được từ biến cố đó bài học là muốn giữ vững chế độ thì phải bóp chết không nương tay mọi đòi hỏi dân chủ tự do của dân chúng. Lê-nin đã dạy «Dám cai trị tàn bạo tuyệt đối với dân chúng thì chế độ không bao giờ sụp đổ».
Đáp lễ người bạn tốt nhứt, hôm 20/03 vừa qua, Xi qua Moscou thăm viếng Pou và được đón tiếp trọng thể. Tuy Xi qua Moscou theo chương trình đã định trước nhưng cuộc thăm viếng của Xi vẫn mang ý nghĩa «thách thức» với Tòa Án Hình sự Quốc tề vừa phát hành lệnh bắt giữ Pou.
Thật ra đó không phải là thái độ thách thức của kẻ can trường mà là bản chất của cộng sản là không có ý thức tôn trọng luật pháp, không riêng luật pháp quốc tế mà ngay cả với luật pháp của chính mình. Về tư cách con người, cộng sản cũng không biết tự trọng mà chỉ biết mục tiêu. Đạt được mục tiêu là trên hết. Nên việc Xi viếng thăm Pou, một tội phạm chống nhơn loại, bất cần lịnh của Tòa án Hình sự Quốc tế, chẳng những không xác nhận tư cách lãnh tụ một nước lớn mà còn tố cáo một hành động «tòng phạm», trong ý nghĩa luân lý.
Quốc tế đã nhìn Pou không ra gì, nay nhìn Xi chỉ là thứ cá mè một lứa. Đúng là hai người đang trong thế cô đơn.
Xi cố né tránh để bị lôi cuốn vào cuộc chiến ở Ukraine đang làm Pou suy yếu nhưng Xi không vì vậy mà buông Pou ra và cũng chưa có ý nghĩ sẽ bỏ rơi người bạn tốt nhứt này.
Từ 70 năm trước
Pou và Xi có duyên nợ với nhau. Năm 1950, vừa về được Bắc kinh và lập chế độ cộng sản xong, Mao vội chạy qua Moscou bái kiến Xịt. Xịt tiếp Mao với tư cách «Đại ca» và Mao là «Tiểu đệ», người được Xịt bảo vệ. Nay Xi có qua tận Moscou thăm Pou nhưng vẫn được Pou đón tiếp đúng theo nghi lễ «Tiểu đệ» đón tiếp «Đại ca».
Cùng thời điểm đó ở Hà-nội, Hồ Chí Minh cũng vội khăn áo âm thầm một mình lẻn qua Bắc kinh chầu Mao nhưng hụt vì Mao đã đi rồi. Hồ Chí Minh vội vàng lấy xe lửa từ Bắc kinh qua Moscou để có cơ hội chầu luôn hai Đại đế.
Xin kể lại một giai thoại thú vị trong cuộc viếng thăm này của riêng Hồ Chí Minh.
Trước mặt Mao, Xịt chỉ 2 cái ghế và bảo Hồ Chí Minh: «Đây là ghế địa chủ, còn đây là ghế bần cố nông. Đồng chí hãy chọn và ngồi» (Pierre Brocheux, Hồ Chí Minh, l'icône de la révolution vietnamienne, Paris, 2003). Rất tiếc, không thấy tác giả Pierre Brocheux nói Hồ Chí Minh đã chọn chiếc ghế nào!
Và nhơn đó, Xịt giao Hồ Chí Minh cho Mao quản lý về đường lối làm cách mạng cộng sản ở Việt nam cho rập khuôn theo Xịt và Mao. Về tới Việt nam, Hồ vội bắt tay vào làm cải cách ruộng đất để đưa bần cố nông lên làm lực lượng nồng cốt của cộng sản, áp dụng đúng chủ thuyết của Xịt và Mao «trong CCRĐ, càng tàn bạo, càng thành công».
Về quan hệ Đại ca - Tiều đệ giữa Xi và Pou, nhà ngoại giao nga, ông Serguei Lavrov, chịu khó giải thích nay ông Tổng thống Pou của chúng tôi không phải Tiểu đệ của Chủ tịch Xi vĩ đại. Nhưng Nga đang âm thầm và vững chắc tiến lên nắm giữ vai trò của một chư hầu của Bắc kinh. Phải chịu chư hầu khi Pou vẫn muốn duy trì chế độ độc tài cai trị nước Nga, với Pou làm Tổng thống muôn năm. Không chấp nhận bầu cử thật sự tự do như ở Ukraine. Cũng như Hà nội tuyệt đối thần phục Bắc kinh để duy trì cái đảng cộng sản cai trị Việt nam mà thay phiên nhau ăn, đời này qua đời kia. «Thà mất nước chớ không mất đản » (Tên Nguyễn văn Linh tuyên bố).
Liên minh quyền lợi
Mối quan hệ khắn khít giữa 2 người độc tài đều cùng có lợi cho họ. Moscou giúp cải thiện võ trang cho Tàu và cung cấp nhiên liệu với giá rẻ. Xi giúp Pou tránh bị mất thế cường quốc trong quan hệ địa chánh, từng bước làm giảm áp lực do những biện pháp trừng phạt kinh tế của Tây phương và gia tăng uy thế chiến lược với Huê kỳ. Hai nước cùng tổ chức diễn tập quân sự với nhau ở Thái Bình dương, với chiến thuật và võ khí tối tân.
Về trao đổi thương mãi, chỉ trong năm qua, họ đạt được 140 tỷ mỹ kim. Cần giữ chế độ nên phải bám theo Xi nhưng Pou vẫn cảm thấy lo ngại vì ngày càng phụ thuộc Xi về kinh tế. Nga đã trở thành con nợ lớn đầu tiên của Tàu, với mức nợ 125 tỷ mỹ kim (theo Aid Data).
Trước khi Ukraine bị Nga xâm lăng, người ta vẫn nghĩ sự liên kết Bắc kinh và Moscou chỉ là giai đoạn vì giữa hai nước có sự ngờ vực lẫn nhau, quyền lợi mâu thuẫn nhau và nhứt là những xung đột trong lịch sử chiến tranh cuối thế kỷ XIX mà tới nay, nhiều người Tàu vẫn chưa quên. Trong các nước Âu châu đánh dẹp phong trào Hội kín Tàu nổi lên ở Bắc kinh đuổi ngoại quốc xâm lược, Nga tàn phá nước Tàu thảm hại hơn hết. Nay hai nước gắn bó «môi hở răng lạnh» chỉ vì cùng độc tài và cùng chống Tây phương. Riêng với Huê kỳ, Nga biểu dương là một siêu cường nguyên tử bạn của Tàu, Xi giúp chống ảnh hưởng những biện pháp phong tỏa kinh tế cho Nga. Và đây là lần đầu tiên, Tàu thay thế Âu châu giúp tư bản, cung cấp công nghệ cao và thị trường cho Nga. Á châu, với Tàu dẫn đầu, đã trở thành hấp dẫn Nga hơn Âu châu trước kia. Dưới mắt Nga, Á châu là tương lai của mình.
Nga vẫn không hề muốn giam mình trong phạm vi Âu châu mà thôi, ngay cả khi Nga tìm cách thể hiện mình là một thứ «Âu châu khác» dưới nhiều mặt. Người Pháp, phần đông, cứ nghĩ rằng Nga không thể vượt ra ngoài Âu châu, trái lại phần lớn người Nga, cả giới lãnh đạo, lại muốn thoát ra khỏi cái khung Âu châu.
Người ta có lý cho rằng Nga sợ bị lệ thuộc vào Tàu vì trong tương quan lực lượng giữa hai nước, Nga bị thất thế nhiều. Nhưng thực tế lại khác. Các nhà cầm quyền ở Moscou chọn phụ thuộc mạnh vào Tàu hơn là lệ thuộc kẻ thù tây âu.
Nếu Tàu không ủng hộ Nga hơn mức quyền lợi mà Nga đem lại thì Tàu cũng không thấy có lợi gì hơn khi Nga quá suy yếu. Hai nước độc tài này phụ thuộc lẫn nhau, kết họp thành một thứ liên minh chỉ trên cơ sở nuôi tham vọng quá lớn là thiết lập một trật tự thế giới mới trong đó Nga sẽ là một lực lượng hợp tác then chốt.
Nếu Nga tìm cách đẩy kinh tế mạnh lên và phát triển quyền lực mềm bị suy sụp trong thời gian vừa qua thì Xi sẽ sẳn sàng ủng hộ. Nhứt là về quân sự trong trường hợp một ngày nào đó phải cần tới quân sự.
Thật vậy, trên phương diện này, sự hợp tác Nga Tàu đang tiếp tục gia tăng ngoài mong đợi. Nếu nhìn thấy một liên minh quân sự thực tế không có, nhưng hũu sự thì sẽ xuất hiện vì những nhà lãnh đạo đã hội ý với nhau rất chặt chẽ. Cũng trong dự án này, Nga và Tàu vẫn còn nhiều ngờ vực lẫn nhau nhưng họ biết vượt qua tất cả vì mục tiêu chung.
Thế mà, chánh giới Pháp vẫn còn nghĩ Nga vốn là nước Âu châu thì không thể nào chạy theo Tàu và Á châu hết mình được cho nên hãy tìm cách đưa Nga trở về với mái nhà xưa.
Đây là thứ lập luận dựa theo văn hóa Âu châu khi cả Âu châu không ai tin Poutine sẽ tấn công chiếm lấy Ukraine mặc dầu đã đọc bản tin tình báo của Huê kỳ. Cũng như khi Pou đã thật sụ chạy theo Tàu như một chọn lựa mà nhiều người vẫn nghĩ rằng Âu châu đẩy Nga vào tay Xi.
Vậy giờ đây Âu châu, không làm gì, không nghĩ gì khác hơn là hãy rủ bỏ những ảo tưởng cũ mà cùng nhau suy nghĩ một chiến lược mới đối phó mọi tình huống mới có thể xảy ra.
Nguyễn thị Cỏ May
Đăng ngày 28 tháng 03.2023