TRI KỶ

Chân Diện Mục

Trên đời có một người Tri Kỷ! Hiếm lắm thay! Có lẽ khó thấy khó gặp nên người ta tưởng tượng thì nhiều. Mà người ta tưởng tượng chuyện rất xưa, rất xưa! Phải chăng ngày nay càng ít người tri kỷ? Phải chăng ngày nay người ta ích kỷ nông cạn, chỉ nghĩ về mình? Mà lạ thay Trung Quốc rất nhiều chuyện nói về tình tri kỷ. Phải chăng người ta không có nên càng mơ nhiều???
Người ta mơ nhiều nên xây dựng lên những nhân vật quá lố, những hành xử vô lí?
Truyện Kinh Kha dự tiệc ở nhà Thái Tử nước Yên, khen người thiếp của Thái Tử bưng đồ ăn ra có bàn tay đẹp, Kinh Kha về nhà, Thái Tử sai chặt bàn tay người đẹp đem tới tặng Kinh Kha! Chuyện chỉ có ở nước Tầu (!) Không phải hành động vì người tri kỷ (?).
Truyện Yêu Ly hy sinh vợ con, tự chặt cánh tay mình, bỏ mồ mả ông cha cho người ta đào! để báo thù cho “người tri kỷ“, thật ghê quá. Tôi không thể công nhận Yêu Ly là một hiệp khách có hành động anh hùng. Vì người tri kỷ???
Ở Việt Nam thì tôi cũng xổ toẹt hành động của Dương Lễ và cũng không gọi Lưu Bình Dương Lễ là một cặp tri kỷ.
Truyện các thực khách, môn khách được chủ ưu ái, trọng vọng… rồi hết lòng xả thân vì chủ đôi khi chỉ là chuyện có qua có lại… chịu ơn người thì phải trả ơn người.  Chuyện Chuyên Chư, Dự Nhượng nằm trong cái rọ đó.
Riêng truyện Bá Nha – Tử Kỳ khiến người ta suy nghĩ nhiều, quả là hai người đã hiểu nhau, đồng cảm sâu sắc. Tử Kỳ chết Bá Nha đập đàn là phải.
Nực cười nhất là hai kẻ thù coi nhau là tri kỷ: Khổng Minh và Chu Du. Cũng phải thôi! Không ai hiểu Khổng Minh bằng Chu Du! Không ai hiểu Chu Du bằng Khổng Minh!
Một truyện tôi đọc từ bé, cảm động lắm, cho là truyện hay. Không biết nên gọi là tri kỷ loại gì? Suốt một đời lặn lội, nghèo hèn cực khổ… chỉ vì bạn! Dương Giốc Ai đi làm ăn rồi chết ở Vân Nam! Có tâm nguyện nắm xương tàn được đem về chôn cất ở quê nhà! Tà Bá Đào đã cực khổ ba, bốn chục năm làm công, làm đầy tớ, ăn xin… chắt bóp từng đồng để lấy tiền bốc mộ bạn. Khi hoàn thành, Tả thắp hương khấn bạn mà rơi lệ…. Mãn nguyện!
Ở Nhật Bản có một tay kiếm khách Samurai, không phải cầm gươm thí mạng cùi để báo thù cho chủ Shogun, mà tên Kiếm Khách này đã rất hiểu tâm hồn tình cảm, sở thích của Tướng Quân. Tên Kiếm Khách này biết Tướng Quân rất thích hội họa. Đặc biệt là một bức tranh ông treo ở nơi trang trọng nhất và ngắm nhìn hoài với vẻ suy tư… Một hôm Tướng Quân đi vắng, nhà bị cháy, cửa đã kẹt, kiếm khách không lối ra. Chàng bèn cuốn bức tranh, bọc giấy dầu, sáp, chàng thản nhiên mổ bụng mình nhét cuốn giấy đó vào! Chàng đã không đổ máu trên chiến trường cho chủ nhân. Chàng đã nghĩ đến sở thích và… tâm tình của chủ nhân!!!
Trở lại Việt Nam thời cận đại. Người đầu tiên mà tôi nghĩ đến là Tản Đà. Nhưng phiền một nỗi là chàng này rất… rất nhiều tri kỷ. Chả là vì chàng là một thi tài viết thơ bằng chữ Quốc Ngữ! Trước đó người ta viết thơ bằng chữ Hán, chữ Nôm. Sau đó Xuân Diệu, Huy Cân…. Làm “thơ mới“ với ảnh hưởng Pháp. Tản Đà đã một mình một chợ phất ngọn cờ thơ bằng chữ Quốc Ngữ. Chàng nổi tiếng rất mau, người ái mộ rất nhiều. Những ông thầy dạy Hán văn của tôi chê thơ Tản Đà lắm!
Ngọn gió thu phong rụng lá vàng
Gió thu là thu phong rồi! Thơ Tản Đà chệch choạc, hời hợt, rỗng tuếch!Nhưng những người làm thơ mới (Xuân Diệu, Huy Cận…) vẫn suy tôn Tản Đà là bậc thầy, Hoài Thanh coi Tản Đà như cây đại thụ, như lãnh tụ! Người ái mộ sẵn sàng gửi hàng trăm, hàng ngàn đồng (một gịa gạo giá 25 xu) cho chàng thi sĩ “thơ túi rượu vò“ vì chàng càng uống rượu nhiều càng làm thơ hay! Chàng thi sĩ càng ngày càng ngông nghênh. Một đại thi hào có nhiều tri kỷ như thế là… phải! Một người ở ngay bên kia sông Hồng, nhưng không biết làm sao lại nghe tin Tản Đà chết, ông ta làm thơ khóc:
Ôi thôi hỡi bác Tản Đà
Suối vàng nay đã lánh xa cõi đời…
Bức dư đồ rách ai bồi
Báo An Nam nghỉ biết đời nào ra…
Chàng thi sĩ cười hề hề: Ta vẫn sống nhăn răng đây tri âm ạ: bởi vì Đà chưa cạn, Tản chưa mòn:
Nực cười cho bác Mai Lâm
Thương nhau chi lắm mà lầm khóc nhau …
Đà chưa cạn, Tản chưa mòn
Còn ai thi sĩ hãy còn tri âm…
Một con người cao ngạo, ngông nghênh, rất khó chiều… ấy thế mà rất nhiều người vẫn cố… chiều ý Tản Đà. Ông Diệp văn Kỳ (con Diệp văn Cương, một cây cột lớn ở Huế) sẵn sàng đặt tiệc mời Tản Đà cả tháng, và… không thiếu thứ gì! Người ta đồn rằng một nghiệp chủ đang tiếp đón Tản Đà ở nhà, một hôm ông có việc đột xuất phải đi vắng. Tản Đà ngồi buồn bèn nậy gạch bông lót nhà, lấy cuốc cuốc đất lên. Chủ nhân về, Tản Đà cười hề hề: ấy mấy hôm nay ăn toàn thịt cá, lạt miệng quá, cuốc đất lên trồng mấy cây húng cho thêm hương vị! Ôi Tản Đà có rất nhiều tri kỷ, tri âm. Nhưng không biết những người này hiểu Tản Đà được bao nhiêu? và Tản Đà hiểu họ được bao nhiêu?
Tôi đang nói tới một cặp rất lạ, rất lạ. Đó là nàng Kỳ Nữ Kim Cương và chàng thi sĩ điên Bùi Giáng. Tôi có được coi tấm hình Bùi Giáng tới thăm Kim Cương. Hai người ngồi đối diện, nàng chìa tay cho chàng và chàng kính cẩn hai tay nâng tay nàng lên hôn. Rất kính cẩn vì chàng đã coi nàng… là Mẹ! Khi Bùi Giáng chết, nàng không đến đái lên nấm mộ chàng một bãi (như lời trăn trối) nhưng trong hồi kí nàng có nói đến một “mối tình“. Nàng nói bóng gió, không nêu tên tuổi, nhưng ai cũng đoán biết đó là Bùi Giáng. Ôi một mối tình rất kỳ rất điên, nhưng nếu ta khách quan suy nghĩ thì đây đúng là một mối tình tri kỷ thứ thiệt.
Ôi! Một chàng Trương Chi cô đơn, cô đơn và cô đơn! Chàng thất tình vỗ mạn thuyền mà ca: “trái đất còn riêng ta“. Chàng sống nội tâm, không ồn ào, ầm ỹ. Thuyền đã chìm rồi nhưng lời ca còn lại bên đời, và cuối đời chàng đã gặp người ca những bài của chàng rất đạt. Tôi muốn nói Ánh Tuyết ca những bài của Văn Cao thì … trên cả tuyệt vời! Khi Ánh Tuyết tổ chức một đêm nhạc rất hoành tráng và ca những bài của Văn Cao rất đạt. Cuối buổi, Văn Cao không tặng hoa, bắt tay, ôm vai… lắc rất thân thiết… như người ta… Không những lời cảm ơn nồng hậu… Văn Cao một mình rời khỏi rạp, ra đường… lững thững đi bộ. Ở đây không có lời cảm ơn nào đẹp đẽ bằng… sự im lặng!

27 tháng 09.2016
Chân Diện Mục

TRƯỜNG HỢP LỖ TẤN

Lỗ Tấn là một trường hợp đặc biệt.
Có lẽ ông là một trong những người chửi dân tộc mình thậm tệ mà nổi tiếng. Được rất nhiều người kính trọng, suy tôn! Khi ông chết, được cả hai phe: Cộng Sản ở Diên An và Dân Chủ (!) ở Nam Kinh kỷ niệm rầm rộ! Lúc đó ông ở phe Tả Liên. Nghe cái tên Tả Liên có vẻ thân cộng, nhưng không phải. Mặc dù sau này người ta xuyên tạc rằng ông đã “được“ Cù Thu Bạch giác ngộ! Đọc những tác phẩm của ông, ta thấy lúc đầu ông rất hăm hở! Ông lớn tiếng “Nột Hãm“ (gào thét). Nhưng sau đó ông chán cách mạng: Đã cách mẹ cái mạng nó đi rồi, còn gì mà nói nữa!
Lúc đầu ông tranh luận rất mạnh mẽ với những người du học ở Âu Mỹ về như Hồ Thích (Trần Tây Oanh hình như cũng là bút hiệu của Hồ Thích). Lúc đầu ông không nhượng bộ, đả kích không thương tiếc: Chó dữ té xuống ao thì ta phải đập tiếp cho nó chết chứ sao lại ngừng? Nhưng càng ngày ta càng thấy ông buồn nản: “bàng hoàng“.
Những người Cộng Sản tưởng bở, tưởng lôi kéo ông được, nhưng rốt cuộc không được. Thế mà sau này người ta vẫn gọi ông là người cộng sản không vào đảng! Nhưng đặc biệt là Mao Trạch Đông, Mao đã nói ông là một người có xương cốt rất cứng rắn! (cũng như Xít Ta Lin đã tha cho một “Nhà văn lớn“)
Ngay khi bước vào con đường viết văn ông đã tự nhủ là không làm chính trị!
Trước đó khi học ngành Y ông đã bỏ học và nói rằng: Nghề y mỗi lần ra tay chỉ chữa được một người (!). Ông viết văn để chữa cho muôn người. Chữa cho hằng trăm triệu người dân Trung quốc. Chữa cho cái bệnh NGU của người Trung quốc! Chữa cho cái bệnh to mặt của người Trung quốc: sĩ diện! Chữa cho hằng trăm triệu anh A.Q. của Trung Quốc! Ông có nói rằng Ông xem phim người Nhật xử bắn một người Trung quốc, mà thấy ở dưới có những người Trung quốc cười! Ngu ơi là ngu!
Tôi đọc “Thuốc“ mà thấy thương cho người Trung quốc sao mà ngu thế!
Tôi đọc “Lễ Chúc Phúc“ mà tội nghiệp người Trung quốc đần độn quá thể!
Tôi đọc truyện anh chàng Nhuận Thổ thấy anh ta ù lỳ, không chịu suy nghĩ, không chịu cải tiến… bao nhiêu năm vẫn thế… vẫn thế…! Nói cho cùng, bây giờ 100 năm qua vẫn… như thế! À không! Không được như thế! Người cầm lái vĩ đại đã bắt nhân dân Đại nhẩy vọt xuống hố rồi!!!
Trong truyện ngắn "Người ngu, người thông minh và người điên", Lỗ Tấn đã nói lên những gì? Người ngu đói rét khốn khổ, nhưng chỉ biết than trời thôi, đâu biết làm gì? Than với người thông minh thì anh ta bảo: Rồi chú sẽ khá! Cái học vẹt của anh ta nào biết nói gì hơn! Số trời thôi! Giầu ai tới ba họ, khó ai tới ba đời! Đó là cách nói bù trớt. Cách nói huề vốn. Nói đánh bùn sang ao! Người ngu than thở với người điên rằng ông chủ cho mình chỗ ở không bằng cái chuồng chó! Người điên bèn lấy búa đập cái chỗ ở của người ngu. Anh chàng ngu bèn lớn tiếng kêu ông chủ rằng có kẻ phá nhà! Ôi! Phải chăng Lỗ Tấn ám chỉ những người Cách mạng là những người Điên! Cứ phá đi… rồi sẽ xây???
Ôi! Những người nông dân Trung quốc! Rồi các anh sẽ khá!

Chân Diện Mục

Đăng ngày 20 tháng 12.2016