Giải Pulitzer 2016
Nhà văn Nguyễn Thanh Việt lo ngại
bản dịch 'The Sympathizer' bị kiểm duyệt
An Tôn
Giáo sư Nguyễn Thanh Việt
EPA/PULITZER BOARD
Mặc dù rất bận rộn với chuyến đi quảng bá sách tại Cambridge, bang Massachusetts, cũng như vẫn chưa hết sửng sốt về việc được trao giải Pulitzer cho cuốn tiểu thuyết “The Sympathizer” của mình, song Phó Giáo sư Nguyễn Thanh Việt cũng đã cố gắng dành thời gian trả lời phỏng vấn của Đài VOA về vinh dự của ông khi nhận giải thưởng danh giá này. Xin mời quý vị theo dõi cuộc phỏng vấn do An Tôn thực hiện.
VOA: Xin chào giáo sư và chúc mừng ông về giải Pulitzer. Triết lý của cuốn tiểu thuyết là gì, thưa ông?
Nhà văn Nguyễn Thanh Việt: Triết lý của cuốn tiểu thuyết là trạng thái ở giữa các bên nghĩa là thế nào. Tôi lớn lên với tư cách là một người tị nạn do Chiến tranh Việt Nam, và tôi nhận thức rõ về thực tế là những người Mỹ mà tôi sống cùng nhìn vào cuộc chiến theo một cách riêng, còn những người tị nạn Nam Việt Nam mà tôi sống cùng lại nhìn vào cuộc chiến theo một cách riêng khác.
Khi tôi nhiều tuổi hơn và đọc thêm về cuộc chiến từ góc nhìn của những người Việt Nam đã chiến thắng, tôi thấy họ cũng nhìn cuộc chiến theo một cách riêng. Và những cách nhìn này đều hoàn toàn khác nhau, và mọi người đều gắn chặt với thế giới quan riêng và những nỗi đau của họ. Tôi cho rằng điều đó là một vấn đề rắc rối, vì đó là cách người ta nghĩ về chiến tranh, nhớ về chiến tranh, và đó chính là cách chúng ta cài đặt bản thân mình cho những cuộc chiến trong tương lai bằng việc chỉ nhớ về những nỗi đau, những vấn đề của riêng chúng ta.
Vì vậy, tôi đã muốn sáng tác ra một cuốn tiểu thuyết về một người đàn ông mà mặc dù ông ta mạnh mẽ tin tưởng vào một điều song cũng bị giằng xé, bị mắc kẹt giữa các bên vì ông có thể thông cảm với những người có các quan điểm khác nhau. Đó là đức tính nhưng cũng là bi kịch của ông, vì ông có đức tính đó trong một thế giới mà mọi người vẫn muốn nhìn mọi sự việc chỉ theo một cách thôi. Do đó, người ta có thể làm những điều kinh khủng, và đó chính là điều xảy ra với ông. Nhưng tôi hy vọng cuốn tiểu thuyết sẽ kích thích người ta phải nghĩ vì sao lại chỉ nhìn thế giới theo một cách, và liệu có thể nhìn thế giới theo nhiều cách thì sao.
VOA: Ông đã lấy cảm hứng từ ai để viết cuốn tiểu thuyết, nếu như có một nhân vật như vậy?
Nhà văn Nguyễn Thanh Việt: Chắc chắn tôi biết có một gián điệp ở Nam Việt Nam đã rất thành công và leo lên vị trí rất cao trong bộ máy Nam Việt Nam. Nhưng khi viết tiểu thuyết, tôi muốn viết về một tay gián điệp hư cấu gây lôi cuốn mọi người, một phần vì chuyện lịch sử, một phần vì tôi muốn cuốn tiểu thuyết có tính giải trí, giống như các tiểu thuyết bán chạy. Và tôi muốn gặp các độc giả ở giữa chừng với việc kể câu chuyện có cốt truyện thuyết phục song cũng đòi hỏi độc giả phải gặp tôi ở giữa chừng trong việc đối đầu với những vấn đề rất khó khăn mà cuộc đời của một tay gián điệp là biểu tượng cho những điều tôi cho là gắn trực tiếp với thảm kịch của cuộc chiến này đối với mọi người.
VOA: Ông đã thu thập các thông tin, chất liệu như thế nào để viết?
Nhà văn Nguyễn Thanh Việt: Khi tôi lớn lên, tôi đọc rất nhiều sách về lịch sử của cuộc chiến. Tôi đọc nhiều tiểu thuyết về cuộc chiến, xem nhiều phim Mỹ về cuộc chiến, và nghiên cứu về nó. Rồi khi tôi trở thành một giáo sư, tôi có cách nhìn học thuật về điều này, và tôi đã đi tới Việt Nam, Campuchia và Lào, dành một năm ở 3 nước. Từ chuyến thăm đó, và những tiếp xúc với những người tị nạn Nam Việt Nam, và với những người ở Việt Nam đã mang lại cho tôi đủ cảm nhận về lịch sử, về đất nước, về cảm xúc của con người để tôi có thể viết cuốn tiểu thuyết.
Có hai sự kiện tôi nhấn mạnh trong tiểu thuyết là lúc Sài Gòn thất thủ, hay giải phóng Sài Gòn theo cách gọi của bên kia, và việc làm bộ phim Apocalypse Now. Có hai trường đoạn về cái kết của cuộc chiến và về việc sản xuất một bộ phim có vẻ giống Apocalypse Now.
Tôi đã đọc tất cả những gì có thể đọc về Apocalypse Now cũng như về ngày Sài Gòn thất thủ. Đó là những trang đầu của tiểu thuyết. Tôi rất chú tâm bảo đảm viết đúng về lịch sử, về những gì diễn ra hàng tuần, hàng ngày, và ở những trang cuối là hàng phút, đối với thành phố vào cuối tháng 4 năm 1975.
VOA: Ông từng nói ông viết cuốn tiểu thuyết chỉ dành cho bản thân. Nhưng giờ đây nó trở nên rất nổi tiếng, ông có muốn in nó ở Việt Nam không?
Nhà văn Nguyễn Thanh Việt: Tôi đã có hợp đồng với một nhà xuất bản ở Việt Nam và họ đang trong quá trình dịch cuốn tiểu thuyết, và tôi cho là việc giành giải Pulitzer sẽ tăng tính cấp bách cho công việc dịch [cười]. Người ta hứa với tôi là bản dịch sẽ tốt. Nhà xuất bản cũng có danh tiếng. Nhưng lo ngại lớn của tôi là việc kiểm duyệt. Cuốn tiểu thuyết có những điều gây bực mình đối với mọi người – người Mỹ, người Nam Việt Nam, những người cộng sản, đảng cộng sản, những người Việt Nam đã chiến thắng. Nếu những đoạn tiềm tàng gây khó chịu cho chính phủ, đảng cộng sản mà bị kiểm duyệt sẽ làm cho cuốn tiểu thuyết trở nên vô dụng.
Vì vậy, có điều khoản trong hợp đồng nói rằng nếu bản dịch bị kiểm duyệt, tôi sẽ nhận lại bản dịch. Nếu quả thực xảy ra việc kiểm duyệt, tôi sẽ làm hết sức mình để công bố bản dịch chính xác và cung cấp cho mọi người Việt Nam hoàn toàn miễn phí.
VOA: Trên Facebook, trên mạng xã hội, người ta nói là báo chí ở Việt Nam được đề nghị không đề cập đến ông khi đưa tin về giải Pulitzer. Ông nghĩ gì về điều này?
Nhà văn Nguyễn Thanh Việt: Quả thực tôi không nghĩ gì về chuyện đó. Giờ đây, khi nghe về điều đó, trong mấy ngày qua, là tên tôi không được nêu ra trong các tin [ở Việt Nam] về giải Pulitzer, tôi không thấy ngạc nhiên, tôi hơi thất vọng, và cũng rất buồn cười, bởi vì đó chính là kiểu tình huống mà tôi đã đưa vào cuốn tiểu thuyết.
VOA: Nếu chính quyền ngăn cản việc xuất bản cuốn tiểu thuyết, ông sẽ cảm thấy thế nào, ông có thể bình luận gì?
Nhà văn Nguyễn Thanh Việt: Tôi sẽ không ngạc nhiên. Thực ra tôi ngạc nhiên khi có nhà xuất bản muốn in cuốn tiểu thuyết. Không phải vì chuyện tại sao họ muốn in. Tất nhiên có nhiều người ở Việt Nam rất muốn đọc. Mà tôi ngạc nhiên là có nhà xuất bản lại nghĩ họ có thể đưa ra thị trường cuốn tiểu thuyết không bị kiểm duyệt. Tôi không rõ tình hình hiện như thế nào, đằng sau hậu trường, ở Việt Nam.
Tôi dự liệu rằng bản dịch sẽ bị kiểm duyệt, và tôi sẽ phải tự mình xuất bản nó, nhưng tôi sẵn sàng làm như vậy.
VOA: Xin cảm ơn ông và chúc ông có thành công to lớn hơn!
"The Sympathizer" của Nguyễn Thanh Việt
đoạt giải Pulitzer 2016
Thủy Phan/Người Việt
Nhất Anh/Người Việt (chuyển ngữ)
WESTSMINTER, California (NV) – Tác phẩm “The Sympathizer” của ông Nguyễn Thanh Việt, giáo sư gốc Việt chuyên ngành Văn Học tại trường đại học University of Southern California, vừa đoạt giải Pulitzer dành cho tiểu thuyết năm 2016.
Phóng viên báo Người Việt phỏng vấn Giáo Sư Việt khi ông đang có mặt tại Massachusetts để giới thiệu cuốn tiểu thuyết khác của mình, mang tên “Nothing Ever Dies: Vietnam and the Memoris of War.”
Chân dung Giáo Sư Nguyễn Thanh Việt và cuốn sách đoạt giải Pulitzer dành cho tiểu thuyết năm 2016 "The Sympathizer". (Hình: Facebook của Giáo Sư Nguyễn Thanh Việt)
Người Việt (NV): Ông cảm thấy như thế nào khi biết tin mình đoạt giải Pulitzer năm nay?
Giáo Sư Nguyễn Thanh Việt: Tôi đang ở một mình trong phòng thì trang mạng Facebook và Twitter của tôi bắt đầu đưa lên các thông tin về một người gốc Việt đoạt giải Pulitzer. Tôi rất bất ngờ khi nhận được sự ủng hộ rất lớn từ mọi người, đặc biệt là cả những người ở Việt Nam chưa có cơ hội đọc được sách của tôi. Mọi người rất phấn khởi khi có một tác giả gốc Việt đoạt giải năm nay.
NV: Có bao giờ ông nghĩ cuốn sách “The Sympathizer” của mình sẽ đoạt giải Pulitzer không?
Giáo Sư Nguyễn Thanh Việt: Không bao giờ tôi nghĩ đến chuyện đó. Tôi thấy rất vui khi cuốn sách được xuất bản và càng thấy ngạc nhiên hơn nữa khi nhiều độc giả biết đến nó trước khi nó đoạt giải Pulitzer. Tôi không nghĩ là tác phẩm này có cơ hội thắng giải Pulitzer vì thường các tác phẩm đoạt giải trước đây không làm lung lay tâm tình của độc giả. Còn tác phẩm của tôi, tôi muốn nó có thể chạm đến trái tim người đọc.
NV: Vì sao ông lại nghĩ vậy?
Giáo Sư Nguyễn Thanh Việt: Tôi dành rất nhiều thời gian suy nghĩ về con người Việt Nam mà cụ thể hơn là chiến tranh Việt Nam. Tôi nhận ra rằng mỗi cá nhân người Việt đều có cái nhìn và trải nghiệm khác nhau về cuộc chiến này. Đó chính là cách mà chiến tranh tồn tại và cách mà con người nhớ đến nó. Tôi không muốn mọi người tin rằng suy nghĩ và nhận thức của họ về cuộc chiến là đúng mà tất cả mọi người, mỗi bên, mỗi cá nhân đều có trách nhiệm với chiến tranh. Cuốn sách này không chỉ về chính trị, nó còn mang một ít chất hài hước, bi kịch, bản năng con người và bí ẩn.
NV: Về sự ủng hộ của độc giả?
Giáo Sư Nguyễn Thanh Việt: Sự ủng hộ của độc giả cho thấy rằng cuốn sách này không chỉ là sự chúc mừng chỉ riêng cá nhân tôi mà còn hơn thế nữa. Giải thưởng này không chỉ là biểu tượng dành cho cộng đồng gốc Việt mà còn cho các sắc dân khác. Nó đại diện cho tất cả mọi thành phần ở Mỹ và niềm tin của họ.
NV: Ông mừng vinh dự này như thế nào?
Giáo Sư Nguyễn Thanh Việt: Gia đình tôi đang ở Los Angeles nên tôi chưa thể tổ chức ăn mừng với gia đình được. Nhưng chắc chắn sẽ là có một buổi ăn mừng nho nhỏ với vợ và con của tôi khi tôi bay về lại California vào thứ Sáu này.
NV: Ông nghĩ giải thưởng này có làm thay đổi cách giảng dạy cũng như cách viết văn của ông?
Giáo Sư Nguyễn Thanh Việt: Tôi viết cuốn sách này trước tiên là cho chính bản thân và niềm tin của tôi chứ không cho bất cứ ai khác. Tôi không có ý định thay đổi nó. Ngay cả cuốn sách sau “The Sympathizer” là “Nothing Ever Dies: Vietnam and the Memories of War” cũng được viết cùng mục đích này. Tôi vẫn làm những gì mà tôi làm. Điều khác biệt duy nhất chính là nó là phương tiện để tôi có thể chia sẻ niềm tin của tôi.
NV: Ông có lời nào với các bạn trẻ gốc Việt muốn theo đuổi con đường viết văn chuyên nghiệp?
Giáo Sư Nguyễn Thanh Việt: Tôi muốn nhắn nhủ rằng dù bạn trẻ hay già thì văn chương là một phần của lịch sử, di sản và văn hóa của chúng ta. Có một sự thật đáng buồn rằng niềm đam mê hay tìm tòi về văn chương đang dần dần bị thay thế bằng các thứ khác. Đối với các bạn muốn theo đuổi nghệ thuật văn chương, tôi khuyến khích họ lắng nghe trái tim mình và tin tưởng vào câu chuyện mà mình sáng tác.
"The Sympathizer"
By Viet Thanh Nguyen
Grove Press
Winner of the Andrew Carnegie Medal for
Excellence in Fiction
Winner of the 2015 Center for Fiction First Novel Prize
Named a Best Book of the Year by the New York Times Book Review, Wall Street Journal, Washington Post, Seattle Times, Daily Beast, Kansas City Star, Library Journal, Kirkus Reviews, Publishers Weekly, Booklist, Guardian, National Post, MPR News, Amazon, Slate, Flavorwire, Entropy, Quartz, and Globe and Mail
Viet Thanh Nguyen on NPR's All Things Considered
A profound, startling, and beautifully crafted debut novel, The Sympathizer is the story of a man of two minds, someone whose political beliefs clash with his individual loyalties. In dialogue with but diametrically opposed to the narratives of the Vietnam War that have preceded it, this novel offers an important and unfamiliar new perspective on the war: that of a conflicted communist sympathizer.
It is April 1975, and Saigon is in chaos. At his villa, a general of the South Vietnamese army is drinking whiskey and, with the help of his trusted captain, drawing up a list of those who will be given passage aboard the last flights out of the country. The general and his compatriots start a new life in Los Angeles, unaware that one among their number, the captain, is secretly observing and reporting on the group to a higher-up in the Viet Cong. The Sympathizer is the story of this captain: a man brought up by an absent French father and a poor Vietnamese mother, a man who went to university in America, but returned to Vietnam to fight for the Communist cause. Viet Thanh Nguyen’s astonishing novel takes us inside the mind of this double agent, a man whose lofty ideals necessitate his betrayal of the people closest to him. A gripping spy novel, an astute exploration of extreme politics, and a moving love story, The Sympathizer explores a life between two worlds and examines the legacy of the Vietnam War in literature, film, and the wars we fight today.
Đăng ngày 26 tháng 04.2016