Tình-hình Syrie - tháng 10.2015

Nhữ Đình Hùng

* Nga đã khởi-sự oanh-tạc các điểm có quân khủng-bố kể từ ngày 30.09. Tính đến ngày 15.10.2015, Nga đã thực hiện 670 vụ tấn-công nhắm vào quân khủng bố và cho biết đã phá hủy khoảng 40% hạ-tầng cơ-sơ của EI. Việc chống Daesh có lẽ đối với Nga là mục-tiêu phụ, chánh-yếu Nga muốn củng-cố chế độ của Bachar al-Assad bởi vì, theo liên-quân tây-phương, các điểm do Nga oanh-tạc phần lớn đều không có hoặc có sự hiện diện không đáng kể của Daesh. Các lực lượng nổi dậy bị tấn-công phần lớn là quân khủng-bố thuộc Front al-Nosra hoặc những nhóm khủng-bố khác và cả quân thuộc quân đội Syrie tự-do (được tây-phương coi là phe nổi dậy ôn-hoà).

Nhờ các cuộc tấn-công bằng phi-cơ của Nga, quân-đội Syrie đã mở các cuộc phản-công trong vùng tây-bắc Syrie, nơi có các phiến-quân thuộc lực-lượng Front al-Nosra. Và không chỉ quân của chánh-quyền Damas được hưởng lợi nhờ các cuộc không-kích của Nga, quân của Nhà Nước Hồi-Giáo cũng lợi dụng các cuộc không tập của Nga để tiến quân trong vùng Alep theo nhận-định của Rami Abdel Rahmane, giám-đốc viện quan-sát nhân quyền Syrie (OSDH= Observatoire syrien des droits de l'Homme). Quân của Nhà Nước Hồi Giáo đã kiểm soát một vùng rộng lớn ở bắc Alep và đang ở cửa ngõ của thành-phố này, một thành-phố đứng hàng thứ hai của Syrie. Quân của NNHG chỉ còn cách Alep khoảng 20 cây số, gần khu kỹ-nghệ Cheikk Najjar và lực lượng đối đầu chính với quân của NNHG tại đây là quân của chánh-quyền Damas. Theo Romain Caillet, một chuyên-gia về phong-trào Djihadiste, 'chiến-thuật quân-sự của họ là lợi dụng thời-cơ'. Theo Thomas Pierret, chuyên-gia về hồi-giáo ở Syrie tại viện đại-học Edimbourg, 'quân Nga tập-trung các cuộc tấn-công của họ vào các quân phiến-loạn và chỉ tấn-công rất ít NNHG. Nhưng ông cũng đưa ra nhận xét là liên-quân do Washington điều khiển từ hơn một năm qua 'cũng đã không mấy tích cực chống lại NNHG trong vùng.Tính phản ứng của NNHG nhờ vào sự hữu hiệu của hệ-thống chỉ-huy và nhờ nơi sự tận tụy của các chiến-đấu-quân.

 
Quân của chánh-quyền Syrie trong cuộc phản-công ở nam Alep./Sputnik.fr

Quân chánh-quyền Syrie phản công trong vùng nam Alep

Theo nguồn tin của OSDH, quân của chế-độ Damas và quân khủng-bố đang có những giao-tranh ở vùng nam Alep, cách Alep 12 cây số, trong khu-vực Djebel al-Zana. Quân-đội của chánh-quyền Syrie có sự hỗ-trợ của các chiến-đấu-quân Hezbollah và hàng trăm quân Iran, nhưng quân của chánh-quyền Syrie là lực-lượng chánh.Cùng lúc, quân của chánh-quyền Damas cũng đã có những cuộc tấn công trong vùng bắc Alep, các lực lượng của quân khủng-bố đã bị đẩy lùi ra khỏi nhiều khu vực. Triêng tại trung tâm Alep, lực lượng quân khủng-bố vẫn còn nắm giữ.

 
Quân-đội Syrie đang mở các cuộc tấn công/ nguồn Sputnik.

Từ hai năm qua,vùng Alep vẫn là nơi giao tranh giữa lực-lượng quân-đội Syrie và các lực lượng khủng-bố của Front al-Nosra và NNHG nhưng không bên nào hoàn toàn làm chủ được vùng này.Dưới sự yểm trợ của không-quân Nga, quân-đội của chánh-quyền Syrie đã đẩy lùi các lực lượng khủng-bố ra khỏi một số căn cứ, tuy nhiên tình hình vẫn chưa rõ ràng ở Alep.

Tình trạng tương tự ở Hama, quân của chánh-quyền Damas cũng đã tái chiếm được một số vị trí. Quân đội Syrie với sự yểm trợ của không-quân Nga và của lực lượng Hezbollah đã có những cuộc phản công ở Homs trong ngày thứ năm 15.10.2016.

Cũng trong ngày thứ năm, Pháp đã thực hiện một vụ oanh kích trong vùng Raqqa, các tin của tổ chức quan sát nhân quyền Syrie nói là cuộc oanh-kích này nhắm vào một 'trung tâm huấn-luyện của ' NNHG (EI hay Daesh). Các nguồn tin tây-phương nói '8O% đến 90%' các oanh-kích của Nga không nhắm ưu tiên vào NNHG, trong khi Nga nói rằng họ nhắm vào EI và những nhóm khủng-bố khác! Nga cũng cho biết là các cuộc không-yểm sẽ tiếp tục trong suốt cuộc phản công của quân đội Syrie; theo OSDH, chiến-dịch trước hết nhằm bảo-vệ lãnh-thổ dưới quyền kiểm soát của chánh-quyền Damas (từ Hama đến Lattaquié), sau đó phản-công để tái-chiếm Idleb bằng cách tiến lên phiá bắc. Idleb là vùng bị quân al-Nosra chiếm giữ!Việc tiến quân của lực-lượng thuộc chế-độ Damas tương đối chậm vì quân khủng-bố, đặc biệt của EI, đã có những trang bị võ khí tối tân như hoả tiễn TOW. Frank Gardner, ký giả của BBC, viện dẫn một nguồn tin của một nhân vật hữu-trách của Arabie Saoudite, cho biết 500 hoả-tiễn TOW đã được cung cấp cho quân nổi dậy Syrie nhưng không nói rõ là cho lực lượng nào.

Trong ngày thứ sáu 16.1, tướng Samir Suleiman, chỉ huy cục chánh-trị của quân-đội Syrie cho biết quân-đội Syrie đã lấy lại được thành phố Bahsa, nằm cách Lattaquié 100 cây-số phiá đông-nam, nơi đây đã bị quân al-Nosra chiếm từ tháng tám vừa qua. Front al Nosra là một nhánh của al-Qaïda tại Syrie.' theo tướng này 'quân-đội Syrie đã phải đối đầu với các chiến-đấu-quân kinh-nghiệm từng đánh trận ở Afghanistan và Irak, nhưng không-lực Nga đã buộc những quân này phải rút khỏi Bahsa'. Trước đó ba ngày, không quân Nga đã tiêu hủy một kho vũ khí của quân khủng-bố tại Bahsa.

 
Oanh-tạc-cơ Nga ở Lattaquié Syrie (hình trên Sputnik. Dmitriy Vinogradov)

Không những không lực Nga ở Syrie đã được dùng để oanh-tạc các mục-tiêu như bộ chỉ huy, trại huấn-luyện, kho đạn,.. của quân khủng bố kể cả EI, Nga còn xử dụng cả bốn tàu chiến của Nga ở biển Caspienne để oanh-tạc các cứ điểm của quân khủng-bố bằng hoả-tiễn. 26 hoả-tiễn di hành Kalibr đã được phóng đi để tấn-công 11 cứ điểm của EI, khoảng cách từ điểm phóng tới điểm đến khoảng 1500 cây-số. Đây là một sự kiện đáng quan tâm, cho thấy Nga có thể không cần dàn quân nhiều tại Syrie mà vẫn có thể tấn công các mục tiêu ấn-định.((cũng có thể đây là một 'biểu dương lực lượng' đối với việc Mỹ và OTAN mở cuộc thao diễn Trident ở Ukraine. (Nga đang bị 'trừng phạt' vì đã 'sát-nhập' Crimée của Ukraine vào lãnh thổ Nga. Trước đây, Kruschev đã tách Crimée từ Nga để sát nhập vào Ukraine). Nga nhìn cuộc tập trận này như một đe dọa đối với Nga))

Theo đại sứ Syrie tại Nga, Riad Haddad, không-quân Nga tại Syrie đã phá hủy khoảng 40% hạ tầng cơ-sở của EI. Phi cơ Nga đã mở các cuộc tấn công trong các vùng Hama,Idleb, Lattaqué, Raqqa và Alep. Quân của NNHG hiện diện đông đảo trong vùng Raqqa và Alep.

* Theo một nguồn tin của Téhéran, một vị tướng chỉ huy của lực-lượng Iran hiện diện tại Syrie, Hossein Hamadeni, đã bị lực lượng EI giết trong ngày thứ năm 15.10 gần Alep. Theo các tin tức, lực lượng Iran hiện diện ở Syrie có thể lên đến 7000 người. Đến ngày thứ hai, một nguồn tin của thông tấn xã Tasnim của Iran cho biết hai vị tướng khác của lực lượng Pesdaran (lực lượng bảo-vệ cách-mạng hồi-giáo Iran) cũng đã bị quân EI giết trong các giao-tranh nhưng không nói rõ thuộc mặt trận nào. Hai vị tướng bị giết là trung tướng Farsad Hasounizadeh và thiếu tướng Hamid Mokhtarban. Với sư hiện diện của những tướng lãnh cao cấp như thế, lực lượng Iran tại Syrie hẳn có một quân số đáng kể và một liên quân Syrie, Ian, Irak và Nga có lẽ đang, nếu không phải là đã, hình-thành. Cac nguồn tin Syrie cho biết đã có nhiều ngàn quân Iran đến căn cứ quân-sự Hmeimim thuộc phiá nam Lattaquié, nơi phát-xuất các phi vụ oanh tạc của không-quân Nga.

Lực lượng Hezbollah cũng mất đi hai vị chỉ huy quân-sự. Theo báo Liban 'The Daily Star', hai người này là Mahdi Hassan Obeid (hay Abou Rida) và Hassan Hussein al Haji, đã thiệt mạng trong vùng tỉnh Idleb, nơi đang có cuộc phản công chống lại quân khủng bố của lực lượng Damas dưới sự yểm-trợ của không-quân Nga.

Cũng trong ngày thứ năm,một phái-đoàn Iran do Alaeddine Boroujerdi, trưởng uỷ ban an ninh quốc-gia và chánh-sách đối-ngoại của quốc hội Iran, đã đến Syrie để gặp tổng thống Bachar al-Assad và Ali Mamlouk, trưởng ngành an-ninh của Syrie. Trong cuộc họp báo, ông Boroujerdi cho biết Iran có thể gởi chiến-đấu-quân đến Syrie nếu như Syrie yêu-cầu. Ông này cũng nói đến việc đã viện-trợ võ-khí và cố-vấn cho Irak và Syrie,

cho biết đây là một nỗ lực để hỗ trợ cho kế-hoạch hoà-bình ở Syrie, đồng thời cũng đã nói là liên-quân chống NNHG đã thất bại mặc dù đã chi ra hàng tỉ đô la!

Trong ngày thứ ba 20.10, tổng-thống Syrie Bachar al-Assad đã đột ngột sang Nga để gặp tổng-thống Nga Poutine. Theo nguồn tin Syrie, chuyến công-du này cốt để cám ơn Nga đã có những hỗ trợ quân-sự giúp Syrie nhưng theo các bình-luận gia, đây có eẽlà một chuyến viếng thăm làm việc vì sau những nỗ-lực quân-sự, cần có những nỗ-lực chánh-trị để giải-quyết cuộc khủng-hoảng Syrie, như việc thành-lập một chánh-quyền liên-hiệp . Ông Bachar al-Assad đã trở về Syrie trong sáng thứ tư 21.10.

* Trong ngày thứ ba, hai đầu đạn đã bắn vào toà đại-sứ Nga ở Damas. Một đầu đạn rơi vào sân toà đại-sứ, vào lúc đang có một cuộc tụ họp đông đảo dân Syrie để cám ơn việc can-thiệp quân-sự của Nga ở Syrie, một đầu đạn khác đã rơi trên mái một toà nhà để ở. Theo ngoại-trưởng Nga Sergueï Lavrov thì 'cám ơn Trời, không có ai bị thương' và coi đây là một hành-vi khủng bố nhằm uy hiếp những người chống lại quân khủng-bố. Trước đó, ngày 20.09, toà đại-sứ Nga cũng đã bị pháo kích nhưng không ai bị thương.

Theo tổ chức tình báo quốc nội FSB của Nga, một tổ khủng bố của EI đã bị phá vỡ ngày 10.10, tổ này dự định tổ chức những việc khủng bố ở Moscou. Cùng lúc, nguồn tin của Sputnik cũng cho biết trong cuộc oanh-tạc do không-lực Irak thực-hiện vào ngày chủ nhật 11.10 thủ-lãnh của nhóm khủng-bố Daesh, Abou Bakr al-Baghdadi đã bị thương và đang được điều trị nhưng không được rõ về tình-hình của ông ta.Ngược lại, trong một thông báo, NNHG xác nhận việc nhân-vật số hai của NNHG, Fadhil Ahmad al-Hayalị (còn có tên Hadji Muyaz hay Abu Muslim al-Turkomani),phụ tá của Abou Bakr al-Baghdadi, đã chết. Al-Hayali là cựu sĩ-quan của lực-lượng đặc-biệt Irak dưới chế-độ Saddam Hussein; al-Hayali đã từng là đích nhắm trong cuộc oanh-tạc của Mỹ ngày 16 tháng tám vừa qua khi đang di chuyển trong vùng Mossoul ở Irak.

Mặc dù EI và Front al-Nosra là hai lực-lượng chống đối nhau trên chiến-trường Syrie, cả hai lực-lượng đã lên tiếng chống lại Nga. Trong ngày thứ ba 13.19, EI đã kêu gọi làm một cuộc 'thánh chiến' (djihad) chống lại Hoa-kỳ và chống lại Nga đã gia tăng các cuộc oanh-tạc tại Syrie. Trong một

thu âm được phổ-biến, Abou Mohamed Al Adnani, phát-ngôn-viên của EI đã cáo-buộc Hoa-kỳ là 'yếu và bất-lực' đã kêu gọi Úc, Nga, Thổ và Iran để giúp họ trong cuộc chiến chống EI và nói rằng Nga sẽ thua trận. Ông này kêu gọi người Hồi ở mọi nơi hãy làm một cuộc thánh chiến chống lại Mỹ và Nga. Trước đó, thủ-lãnh Front al-Nosra, Abou Mohammad al-Jolani đã kêu gọi các chiến-đấu-quân 'moudjahidines' của Caucase hãy hỗ-trợ cho nhân dân Syrie trong chừng mực có thể.'Nếu quân Nga giết nhân-dân chúng ta, hảy giết nhân dân họ. Ăn miếng trả miếng'.

* Mặc dù thái độ bề ngoài giữa Nga và Mỹ có vẻ chống đối nhau, nhiều sự kiện trên thực tế cho thấy có sự hợp tác 'không nói ra' giữa hai nước.

Trước việc có thể thành lập liên-minh Nga, Iran,Irak và Syrie để chống lại EI (NNHG hay Daesh), Mỹ đã lên tiếng cảnh cáo Irak, dọa sẽ ngưng viện-trợ cho Irak. Trong khi đó, Vladimir Poutine chỉ trích việc Mỹ thiếu hợp-tác trong vấn-đề Syrie và thả dù vũ khí, đạn dược cho các nhóm võ-trang ở Syrie trong đó có lực lượng kurde YPG. (Sipan Hama, chỉ huy trưởng lực lượng dân-binh YPG, trong một phỏng vấn dành cho nhật báo al-Hayat, nói rằng NNHG (EI hay Daesh) sẽ bị đẩy ra khỏi Raqqa trong vài tuần lễ, đã có tiếp-xúc với liên-quân tây-phương dưới sự lãnh-đạo của Hoa-kỳ để ấn định giờ khởi sự tấn công. Dưới sự yểm trợ của không quân tây phương, lực lượng YPG đã tạo nhiều thành tích trong những tháng qua, nổi bật là sự kháng cự tại Kobané và việc chiếm được thành-phố Tall Abyad)

Trong diễn-đàn kinh-tế ở Moscou, Poutine đã đưa ra câu hỏi 'Họ nói rằng họ thả dù vũ khí cho quân đội Syrie tự-do. Nhưng Quân-đội Syrie tự do này ở đâu?' Ông cũng cho biết đã nói Mỹ cho biết đâu là mục tiêu 100% quân khủng bố nhưng không có trả lời; hỏi cách khác 'không nên tấn công nơi nào' cũng không có trả lời! (Thực ra, mọi người đều biết quân EI tập trung ở Raqqa và Palmyre, nhưng ưu tiên số một của Nga có lẽ là giải toả áp-lực cho các vùng Damas, Alep, Homs, những nơi mà chánh-quyền Damas đang còn có sự kiểm soát và để củng cố cho chế-độ của ông Bachar al-Assad.

những dấu hiệu cho thấy có sự hợp tác của Nga và Mỹ gồm có việc Nga thông báo cho Mỹ các mục-tiêu có sự hiện-diện của quân 'khủng bố' và về phiá Mỹ, theo nguồn tin Sputnik, cựu tổng-thống Jimmy Carter đã trao cho Nga bản liệt kê các mục tiêu có EI. Cả hai bên Mỹ và Nga cũng đạt tới một thoả thuận để tránh đụng chạm trên không ở Syrie.Ngày 10.10, vào lúc cuộc thảo-luận giữa Nga và Mỹ mới bắt đầu, các phi-công Mỹ và Nga đã có một cuộc 'tao-ngộ' trên không phận Syrie! Theo đại tá Steve Warren ' các phi cơ đã cách nhau vài cây số...Phi hành-đoàn hai bên đã hành động một cách chuyên nghiệp'.

Ngoài ra, giữa Nga và Do Thái cũng có thoả thuận tránh đụng chạm trên không.Một đường giây điện-thoại 'nóng' đã được thiết lập giữa Nga và Do-Thái cho việc này.

* Trong cuộc chiến Syrie, rõ ràng Thổ-nhĩ-kỳ có một vai-trò quan-trọng; Khi khởi sự cuộc nổi dậy ở Syrie, Thổ là nơi mà các tổ chức chống-đối chánh quyền al-Assad đã ngồi lại với nhau, Thổ-nhĩ-kỳ là hành-lang để đưa các chí- nguyện-quân từ nước ngoài vào tham dự cuộc nổi dậy ở Syrie mà phần lớn là các thành-phần theo khủng bố Daesh hoặc Front al-Nosra. Thổ cũng tham dự các cuộc oanh-tạc chống NNHG nhưng phần lớn các cuộc oanh-tạc này nhắm vào YPG. Thổ-nhĩ-kỳ cũng đề nghị lập vùng cấm bay dọc không phận Thổ và Syrie nhưng có lẽ là tạo một vùng phi oanh kích dọc biên giới này, nơi các lực lượng 'nổi dậy' qua lại; Gần đây có việc đụng chạm về vấn đề vi phạm không phận Thổ của phi-cơ Nga (Nga đã nhận có bay lạc trong không phận Thổ trong hai phút vì điều kiện thời tiết) Thổ đe dọa sẽ bắn hạ các phi cơ bay vào nước họ và đã bắn hạ một 'phi cơ điều khiển từ xa' (drone) không rõ quốc-tịch.Nhưng việc khiến người ta ngạc nhiên nhất là việc trưởng ngành tình báo Thổ-nhĩ-kỳ, Hakan Fidan, đưa ra nhận định 'ISIS là một thực-tế và chúng ta phải thừa nhận rằng chúng ta không thể loại một Nhà Nước khá tổ chức và được lòng dân như Nhà Nước Hồi Giáo; vậy nên, tôi mời các đồng sự tây phương xét lại tư duy của họ về các luồng chánh-trị hồi-giáo, để qua một bên tâm lý nghi kỵ của họ để làm hỏng kế-hoạch của Poutine nhắm nghiền nát các người làm cách mạng Syrie' (theo Anadolu News Agency).

Fidan còn nói thêm là để đối phó vơi vvệc vô số các djihadistes muốn sang Syrie, cần-thiết là ISIS phải lập ra một toà lãnh-sự hay ít ra một văn phòng chánh-trị tại Istanbul. Ông cũng nói tin tưởng rằng Thổ-nhĩ-kỳ sẽ cung-cấp các chăm sóc y tế cho mọi người bị thương trốn chạy các vụ oanh kích không thương tiếc của Nga, bất chấp các định-kiến chánh-trị hay tôn-giáo.
Khó có thể nói đây là nhận định riêng của ông ta, vả chăng, ông này là một cộng-tác-viên thân-tín của tổng-thống Erdogan. Phải chăng đây là quả bóng dò đường trong việc chia cắt Syrie do Thổ đưa ra. Và, hơn thế, có sự đồng ý của OTAN vì Thổ-nhĩ-kỳ là một thành-viên của OTAN?

Hakan Fidan, trưởng ngành tình-báo của Thổ-nhĩ-kỳ

Emile Hokayem, một phân-tích-gia về Trung-Đông nói rằng Thổ-nhĩ-kỳ của Erdogan và các nước ả-rập giàu có dầu hoả trong vùng đã có hai lệnh khác nhau trong cuộc chiến chống khủng-bố, thực ra, họ cung cấp võ khí và tài chánh cho các quân hồi-giáo, can thiệp của Nga vì thế bị coi như là một việc làm hư hỏng kế hoạch lật đổ chế-độ thế-tục của ông Assad. Trong cuộc nói chuyện qua Skype từ Hoa-thịnh-đốn, Hokayem nói rằng không thể coi những gì xảy ra ở Syrie như là một cuộc cách-mạng đích-thực và nhân-dân để chống lại chế-độ độc tài, nhưng đó đúng hơn là một sự hỗn loạn do Erdogan dàn dựng với ước mơ làm sống lại đế quốc Ottoman của tiền nhân!

Tuy nhiên, trong ngày 20.10, hai viên chức cao cấp (giấu tên) của Thổ-nhĩ-kỳ cho biết 'việc điều chỉnh một kế-hoạch dự liệu việc ra đi của ông Assad đang được tiến hành...Assad có thể ở lại chức trong sáu tháng và chúng tôi chấp-thuận việc này vì có những bảo-đảm việc ra đi của ông ta...Chưa có sự đồng thuận về nhật kỳ theo đó khởi đầu giai đoạn sáu tháng nhưng chúng tôi nghĩ việc này sẽ không kéo quá lâu'.

Những cách nói như thế cho thấy tiến-trình về việc thành lập một chánh-quyền liên-kết quốc-gia Syrie đang hình thành và việc ông Assad hiện diện trong chánh-quyền này không còn là một trở ngại. Có lẽ phe tây phương đang tìm cách kiểm soát cuộc thương thuyết, dự trù trường hợp chiến-dịch quân-sự của Nga đạt thắng lợi, mặt khác, tìm cách kéo dài thời gian thành lập chánh-quyền liên-kết quốc-gia, dự trù trường hợp Nga bị sa lầy.

Nhữ Đình Hùng / 23.10.2015

Tham khảo:
http://www.lemonde.fr/proche-orient/article/2015/10/14/deux-generaux-iraniens-tues-en-syrie_4789069_3218.html#l3aLhzV0OE0eA7ZG.99
ttp://fr.sputniknews.com/international/20151016/1018882334/syrie-armee-offensive-terroristes-alep.html#ixzz3ojo0eTXf
http://fr.sputniknews.com/international/20151013/1018788387/syrie-damas-ambassade-attaque.html
http://www.lorientlejour.com/article/949480/deux-generaux-iraniens-tues-en-syrie.html
http://www.opex360.com/2015/10/19/les-missiles-tow-utilises-par-les-rebelles-mettent-les-forces-syriennes-en-difficulte/#V62VWkcXLRpLYOEw.99
http://www.opex360.com/2015/10/16/laviation-turque-abattu-aeronef-non-identifie/
http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2015/10/20/97001-20151020FILWWW00200-syrie-la-turquie-prete-pour-une-transition.php
http://www.leparisien.fr/flash-actualite-monde/les-jihadistes-d-al-qaida-en-syrie-et-de-l-ei-menacent-la-russie-13-10-2015-5182813.php
http://www.awdnews.com/top-news/turkish-intelligence-chief-putin-s-intervention-in-syria-is-against-islam-and-international-law,-isis-is-a-reality-and-we-are-optimistic-about-the-future
http://www.lopinion.fr/21-octobre-2015/syrie-faut-il-compter-l-axe-poutine-assad-trouver-solution-politique-29310
http://fr.sputniknews.com/international/20151022/1019010594.html

Đăng ngày 24 tháng 10.2015